Mavzu: Nutqning fonetik bo’linishi. Bo’g’in va o’rg’u



Download 266,61 Kb.
bet2/3
Sana12.02.2023
Hajmi266,61 Kb.
#910471
1   2   3
Bog'liq
ona tili slayd

Ikki kichik pauza orasiga joylashgan va yagona o’rg’u bilan aytiladigan bir yoki bir nechta bo’g’inning yig’indisi takt deyiladi. Havo bulut edi. Bu gap 2 ta taktdan iborat. Birinchisi – havo, ikkinchi bulut edi. Takt gapdagi o’rg’uli so’zga bog’liq bo’ladi. Gapimizdagi uchinchi so’z o’rg’u olmagani uchun 2 ta takt ajratilyapti.

  • Ikki kichik pauza orasiga joylashgan va yagona o’rg’u bilan aytiladigan bir yoki bir nechta bo’g’inning yig’indisi takt deyiladi. Havo bulut edi. Bu gap 2 ta taktdan iborat. Birinchisi – havo, ikkinchi bulut edi. Takt gapdagi o’rg’uli so’zga bog’liq bo’ladi. Gapimizdagi uchinchi so’z o’rg’u olmagani uchun 2 ta takt ajratilyapti.
  • Har ikki tomondan chuqur pauza bilan ajratiladigan fonetik birlikka fraza (jumla) deyiladi. Fraza gapga to’g’ri kelmaydi. Gap – sintakti birlik. Fraza fonetik birlik hisoblanadi. Biz ona – Vatanimizni ko’z qorachig’imizdek asraymiz. Bu sintaktik jihatdan bitta gapdan, fonetik jihatdan 2 ta frazadan tashkil topgan

Ma’lumki, unli tovushlar bo’g’in hosil qiladi. So’zda nechta unli bo’lsa, bo’g’in miqdori ham shuncha bo’ladi. Ol – ma (2 ta unli 2 bo’g’in), ma’naviyat (4 ta unli 4 bo’g’in).

  • Ma’lumki, unli tovushlar bo’g’in hosil qiladi. So’zda nechta unli bo’lsa, bo’g’in miqdori ham shuncha bo’ladi. Ol – ma (2 ta unli 2 bo’g’in), ma’naviyat (4 ta unli 4 bo’g’in).
  • Bo’g’in tuzilishi jihatidan quyidagi tiplarga ajratiladi:
  • 1. Bir unlidan iborat: o-ta, o-na, a-ka.
  • 2. Bir unli va bir undoshdan iborat:
  • a) unli + undosh – ot, ish, ol.
  • b) undosh + unli – lo-la, do-na, to-za.

Urg‘u

  • Urg‘u
  •  
  • So‘z (fonetik so‘z) tarkibidagi bo‘g‘inlardan birining yoki (jumla) tarkibidagi so‘zlardan birining boshqalariga nisbatan kuchliroq ovoz bilan aytilishi urg‘u deyiladi. Fonologiyada urg`u aksentema (ingl. accenturg`u degani) deb yuritiladi.
  • Urg‘u so‘z tarkibidagi biror bo‘g‘inga ham, gap tarkibidagi biror so‘zga (bo‘lakka) ham tushishi mumkin. Shunga ko‘ra urg‘u ikki turga ajratiladi:
  • 1. So‘z urg‘usi (yoki leksik urg‘u);
  • 2. Gap urg‘usi (yoki logik urg‘u).
  • So‘z bo‘g‘inlaridan biriga tushadigan urg‘u so‘z urg‘usi (yoki leksik urg‘u) deyiladi. Leksik urg‘u so‘zning qaysi bo‘g‘iniga tushishiga ko‘ra ikki xil bo‘ladi.
  • 1) bog‘liq urg‘u;
  • 2) erkin urg‘u.
  • Англо-русский словарь. Составитель В.К.Мюллер. Москва, 1971, стр.19.
  •  

Download 266,61 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish