Mavzu: Non va non mahsulotlarining ozuqaviy qiymati, sifatiga qo‘yiladigan talablar. Mundarija: I.Kirish……………………………………………………………………3 II.Asosiy qism 1.Non mahsulotlari sifatiga qo‘yiladigan talablar . …………………5 2.Non sifatining fizik-kimyoviy ko‘rsatkichlari tahlili………………12 3. Non mahsulotlarining iste'mol xususiyatlari, ularni yaxshilash yo'llari ………………………………………………………………….....22 4. Non mahsulotlarining kamchiliklari va kasalliklari………………..25 III.Xulosalar………………………………………………………………42 Adabiyotlar………………………………………………….…..…………….44
Kirish
Non azaldan insoniyatning oziq-ovqat ta'minotining asosi bo'lib kelgan. Va endi odamlar kunlik oziq-ovqatning uchdan bir qismini non va don bilan qondirishadi. Buyuk rus tabiatshunosi, fotosintezning energiya qonunlari haqidagi kashfiyotlari bilan dunyoga mashhur K.A. Timiryazev 1 kg nonni ma'lum miqdorda uglerod, vodorod, kislorod, azot, fosfor, oltingugurt, kaliy sifatida hisobga olishni taklif qildi va uni 2167 kaloriya deb belgiladi. Ular bug'doy tomonidan quyosh nurining tegishli miqdorini assimilyatsiya qilish va keyinchalik yorug'lik energiyasini non pishiriladigan donning uglevodlari, oqsillari va yog'larining kimyoviy energiyasiga aylantirish orqali olinadi. O'simlikchilik madaniyati 100 asr davomida rivojlanib kelgan. Inson dastlab o‘roqchi va novvoyga, uzoq vaqtdan so‘ng shudgor va urug‘ sepuvchiga aylandi. Bug'doy eng qadimgi don ekinlari bo'lib, uni etishtirish 6,5 ming yil oldin misrliklar tomonidan boshlangan. Mamlakatimiz hududida non miloddan avvalgi IV ming yillikda ma'lum bo'lgan. Rossiyada bug'doy bir vaqtlar haydaladigan er (haydaladigan yer so'zidan) deb atalgan. Qora dengiz dashtlarining bug'doyi ayniqsa mashhur edi. Rossiyada javdar (qish va bahor), arpa, suli va tariq etishtirish ham 1000 yildan beri ma'lum. Tarixan, Rossiyada non nafaqat oziq-ovqat, balki inson qalbining o'lchovi, iqtisodiy farovonlik manbai, don eksporti orqali mamlakatning xalqaro ta'sirini kuchaytirdi. G'alla etishtirish va uning savdosi orqali Vatanni mustahkamlagan butun sulolalar paydo bo'ldi. Bugrovlar Volga bo'yi, Nijniy Novgorod erlarining eng mashhur un tegirmonchilaridir. Ajdod - o'ziga xos dehqon (qirol oilasining serf erlari) Pyotr Egorov o'g'li (1782-1859). 1833 yilda Pyotr Yegorovich Bugrovlar oilasining asosiy biznesi - un tegirmoniga asos soldi. Daryoda to'rtta tegirmon ishga tushirildi. Linda. U Nijniy Novgorod viloyati bozorlarida don sotib oldi. Javdarni maydalash. XIX asr o'rtalarida. P.E. Bugrov dehqon bo'lib qolgan bo'lsa-da, kapital jihatidan birinchi gildiyaning savdogari edi. Yana bir sulola - Boshkirovlar. Bu Rossiyadagi eng yirik un tegirmonlari. 20-yillarda. 19-asr krepostnoy dehqon o'g'li Emelyan Bashkirov kirib keldi Nijniy Novgorod uy-ro'zg'or buyumlari bilan shug'ullanadi. Yer egasining to'lovi uchun to'langan. U Volganing quyi oqimidan Rossiyaning "non poytaxti" - Nijniy Novgorodga bug'doy va tariq bilan barja haydashni boshladi. 1871 yilda u birinchi gildiyaning savdogari sifatida "Emelyan Bashkirovning o'g'illari bilan savdo uyi" savdo va un tegirmon korxonasini tashkil etdi. Boshkirovlar oilasi tegirmonlar qurishga, un maydalashni texnik jihatdan takomillashtirishga e’tibor berdi. 1888 yilda tegirmonlardan birida Amerika tizimining lifti ishga tushirildi. 1890 yilda Samarada eng mukammal tegirmon majmuasi qurilgan. Un navlarga bo'lingan: ko'k, qizil, yashil, qora. O'z yuk flotiga ega bo'lgan "Emelyan Bashkirov o'g'illari bilan savdo uyi" deyarli butun Volga don bozorini nazorat qila boshladi. Tadbirkorlik ko'lami, texnologiya va ishlab chiqarishni tashkil etishning yuqori darajasi M.E. Bashkirov (kompaniya asoschisining o'g'li) bilan birgalikda N.A. Bugrov mahalliy tegirmonchilarni birlashtirish va Evropa bozorlarini muvaffaqiyatli rivojlantirishni boshlash. Butunrossiya un tegirmonchilari kongressi kengashining faoliyati tufayli hukumat ko'magida un eksport qiluvchilar uchun temir yo'l tariflari pasaytirildi. Natijada, Rossiya un tegirmon mahsulotlari Angliya va Shvetsiya bozorlarida ertapishar bug'doy navlaridan tayyorlangan tez buziladigan Amerika unini siqib chiqardi. Ural un tegirmonchilari sulolasi Pervushinlar Rossiyada shuhrat qozongan. Yaroslavl viloyatida tug'ilgan Ivan Diomidovich Pervushin Yekaterinburgga ko'chib o'tib, don savdosi bilan shug'ullangan. Ikkinchi gildiyaning savdogariga aylandi. Uning o'g'li Stepan 1864 yilda daryo bo'yida qurilgan. Oxir-oqibat Ural bo'ylab mashhur un maydalash kompaniyasiga aylangan Sysert un tegirmoni. S.I vafotidan keyin. Pervushinning biznesini xotini davom ettirdi. Anna Nikiforovna Pervushina texnologik taraqqiyot yutuqlaridan mohirona foydalanib, Rossiyadagi birinchi yirik ishbilarmon ayollardan biri ekanligini isbotladi. O'z tegirmonlarida u valikli tegirmonlar uchun eskirgan tegirmon toshlarini, bug' turbinali dvigatellar uchun eski elektr stantsiyalarini qat'iyat bilan almashtirdi. Qimmatbaho xorijiy texnologiyani joriy etish juda yaxshi samara berdi. Unning assortimenti sezilarli darajada kengaytirildi. Yekaterinburg bozorlarida yuqori sifatli mahsulotlarga talab katta edi. Uning asosiy iste'molchilari Ural zavodlari va mahalliy novvoyxonalar edi. Un mahalliy ishlab chiqarilgan zig'ir va kaliko qoplarga qadoqlandi. Sibirda g'alla savdogarlarining Basnin sulolasi keng ma'lum bo'lgan. Rossiya sharoitida mamlakatning uzoq non-g'alla rayonlariga oziq-ovqat yetkazib berish, ayniqsa, Shimoliy-Sharqiy Sibir aholisini non bilan ta'minlash har doim qiyin vazifa bo'lib kelgan. Ketrin II davridan boshlab, Sibir daryolari bo'ylab Yakutskgacha bo'lgan suzuvchi donning barcha qimmat va xavfli biznesi xazinadan tadbirkorlarning shaxsiy qo'liga o'tdi. Ulardan biri Timofey Maksimovich Basnin (1716-1797) bo'lib, daryo bo'yida non va mo'yna savdosi bilan shug'ullangan. Lena. U yuklarni barjalarda Yakutskka yetkazdi. Mamlakatda non pishirish qisqa vaqt ichida to‘g‘ri tanlangan ustuvor yo‘nalishlar tufayli milliy iqtisodiyotning, jumladan, jahon miqyosida yetakchi o‘rinni egallagan yuqori sanoatlashgan tarmog‘iga aylandi.
