Mavzu: “Nazariy mexanika” faniga kirish. Mashg’ulotining ta’lim texnologiyasining modeli

Agar jismga ta’sir etuvchi kuchlar bir tekislikda yotsa, unga tekislikdagi kuchlar sistemasi deyiladi.

• Agar jismga ta’sir etuvchi kuchlar bir tekislikda yotsa, unga tekislikdagi kuchlar sistemasi deyiladi.
• Kuchning jismga ta’sirini o’zgartirmay, uni o’ziga parallel ravishda bir nuqtadan keltirish markazi deb ataladigan ikkinchi nuqtaga ko’chirish masalasi 1804 yilda fransuz olimi L.Puanso tomonidan isbot
• langan lemma:
• Jismning biror nuqtasiga qo’yilgan kuch, jismda olingan ixtiyoriy keltirish markaziga qo’yilgan xuddi shunday kuchga
• va momenti berilgan kuchning keltirish markaziga nisbatan momentiga teng juftga ekvivalent bo’ladi.

Tekislikda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasini

• Tekislikda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasini
• berilgan nuqtaga keltirish..
• Jismning nuqtalariga bir tekislikda yotuvchi kuchlar ta’sir etsin. Puanso lemmasiga
• ko’ra kuchlarni O markazga keltirish natijasida berilga kuchlar sistemasi O nuqtaga
• qo’yilgan kuchlar sistemasi va momentlari bo’lgan qo’shilgan juftlar sistemasiga
• ekvivalent bo’ladi.
• O markazga qo’yilgan kuchlarni geometrik qo’shib, kuchlar sistemasining bosh
• vektori deb ataladigan bitta kuchni olamiz:
• Kuchlar sistemasining bosh vektori berilgan kuchlarning geometrik yig’indisiga teng
• bo’ladi.
• Bir tekislikda yotuvchi juftlarni qo’shib, momentga teng bitta juftni
• olamiz .
• - tekislikdagi kuchlar sistemasining bosh momenti deyiladi.
• Tekislikdagi kuchlar sistemasining biror markazga nisbatan bosh momenti tashkil
• etuvchi kuchlarning shu markazga nisbatan momentlarning algebraik yig’indisiga
• teng.

Xulosa:

• Tekislikdagi kuchlar sistemasini biror O markaz
• ga keltirish natijasida bu kuchlar sistemasi kelti
• rish markaziga qo’yilgan bosh vektorga va teng bitta kuch hamda momenti bosh momentga teng bitta juftga ekvivalent bo’ladi.
• Bosh vektor berilgan kuchlarning geometrik yig’indisiga teng bo’lib, keltirish markaziga bog’liq bo’lmaydi.
• Bosh moment keltirish markazini o’zgarish natijasida kuch elkasi o’zgaradi.