Mavzu: Narx siyosati va narx strategiyalari reja: Narx tushunchasi, uning mohiyati va narx turlari

2. Narx siyosatini shakllantirish va narx darajasini hisoblash uslublari

• Narx bilan iste’molchilar o‘rtasida juda chambarchas aloqadorlik mavjudki, uni iqtisodiy tamoyillar: talab qonuni, talabning narx ravonligi, bozor segmentasiyasi bilan izohlash mumikn. Talab qonuni iste’molchilar odatda qimmat narxlarga qaraganda arzon narxlarda ko‘proq tovarlar sotib olishini ifodalaydi. Ammo har qanday tovar ham «narx-miqdor» aloqadorligiga to‘g‘ri kelavermaydi. Ayrim mahsulotlarga talab shundayki, muayyan sharoitlarda yuqoriroq narxlar ko‘proq tovar aylanmasi hajmini ta’minlaydi. Bunday tovarlar bozorning ayrim segmentlariga mo‘ljallangan – bular qimmatbaho avtomobillar, kemalar, zeb-ziynat buyumlari, mo‘yna va boshqalar.

Ikki narx segmenti yaqqol ko‘zga tashlanadi: «narx» xaridori va «sifat» xaridori bor.

• Ikki narx segmenti yaqqol ko‘zga tashlanadi: «narx» xaridori va «sifat» xaridori bor.
• Narx ravonligi iste’molchilarning xarid qilinadigan tovarlar miqdori nuqtai nazaridan narx o‘zgarishlariga o‘ta sezuvchanligini belgilaydi. Amalda talab ravonligini uch ko‘rinishi, ya’ni ravon talab, noravon talab hamda yakka (unitar) talabga bo‘lish mumkin.
• Bozor ravon talab vaziyatida narxlardagi o‘zgarishlarga o‘ta sezuvchan bo‘ladi.
• Bozor noravon talab vaziyatida narxlardagi o‘zgarishlarga etarli darajada sezgirlik ko‘rsatmaydi.
• Yakka ravonlik vaziyatida sotuvchilar ko‘p bo‘lgan, ularning bir mahsulot o‘rnini ikkinchisining mahsuloti bosa oladigan joylarda ko‘zga tashlanadi.

Raqobat narx siyosatida muhim barometr bo‘lib xizmat qiladi. Asosan narxni o‘zgartirish yo‘li bilan talabga ta’sir ko‘rsatish raqobatning narx bilan bog‘liq usullarini yaratadi. Narx bilan bog‘liq bo‘lmagan raqobat usullarida firmalar o‘z mahsulotining o‘ziga xos hislatlariga zo‘r beradi, mahsulot sotish, tovarlar harakati, reklama, mahsulotni joylash, servis kabi marketing qismlariga katta e’tibor beradi.

• Raqobat narx siyosatida muhim barometr bo‘lib xizmat qiladi. Asosan narxni o‘zgartirish yo‘li bilan talabga ta’sir ko‘rsatish raqobatning narx bilan bog‘liq usullarini yaratadi. Narx bilan bog‘liq bo‘lmagan raqobat usullarida firmalar o‘z mahsulotining o‘ziga xos hislatlariga zo‘r beradi, mahsulot sotish, tovarlar harakati, reklama, mahsulotni joylash, servis kabi marketing qismlariga katta e’tibor beradi.