Мавзу: нархни шакллантириш тамойиллари ва давлат назорати режа

Рақобатлашган бозорда фирманинг чекли даромади маҳсулот нархига тенг MR=P ва талаб чизиғи горизонтал бўлса, монопол бозорда монополист маҳсулотига бўлган талаб чизиғи пастга ётикрок ва монополистнинг чекли даромади хар доим нархдан кичик бўлади.

• Рақобатлашган бозорда фирманинг чекли даромади маҳсулот нархига тенг MR=P ва талаб чизиғи горизонтал бўлса, монопол бозорда монополист маҳсулотига бўлган талаб чизиғи пастга ётикрок ва монополистнинг чекли даромади хар доим нархдан кичик бўлади.
• MR
  

Талаб чизиғининг эластик кисмида чекли даромад MR>0 бўлгани учун монополист махсулот хажмини 0-дан, Q миқдоргача оширганда унинг умумий даромади TR ошади. Талаб чизиғининг эластик бўлмаган кисмида чекли даромад манфий, яъни MR<0 бўлгани учун, талаб чизиғининг ушбу кисмида ишлаб чикарилган маҳсулот умумий даромадни камайтиради. Шунинг учун хам монополист талаб чизиғининг эластик бўлмаган кисмидан кочишга ҳаракат қилади.

• Талаб чизиғининг эластик кисмида чекли даромад MR>0 бўлгани учун монополист махсулот хажмини 0-дан, Q миқдоргача оширганда унинг умумий даромади TR ошади. Талаб чизиғининг эластик бўлмаган кисмида чекли даромад манфий, яъни MR<0 бўлгани учун, талаб чизиғининг ушбу кисмида ишлаб чикарилган маҳсулот умумий даромадни камайтиради. Шунинг учун хам монополист талаб чизиғининг эластик бўлмаган кисмидан кочишга ҳаракат қилади.

Талаб чизиғининг эластик бўлган кисмида (Ep>1) нархнинг пасайиши умумий даромадни ўсишига олиб келади. (MR>0) эластиклик бирга тенг бўлганда (Ep=1) умумий даромад максимумга эришади. (MR=0) эластик бўлмаган кисмида нархнинг пасайиши умумий даромаднинг пасайишига олиб келади. (MR<0) Шуни тушунган монополист талаб чизиғининг эластик бўлмаган кисмида ҳаракат қилмайди.

• Талаб чизиғининг эластик бўлган кисмида (Ep>1) нархнинг пасайиши умумий даромадни ўсишига олиб келади. (MR>0) эластиклик бирга тенг бўлганда (Ep=1) умумий даромад максимумга эришади. (MR=0) эластик бўлмаган кисмида нархнинг пасайиши умумий даромаднинг пасайишига олиб келади. (MR<0) Шуни тушунган монополист талаб чизиғининг эластик бўлмаган кисмида ҳаракат қилмайди.