Mavzu: Mustaqillik va ona tili haqida suhbat

III. Yangi mavzu bayoni.Darslik bilan ishlash.
So’z o’zgartuvchi qo’shimchalar haqida o’quvchilar bilimi tekshiriladi.

6. 
   Chavandoz (nimaga?)… mindi. 2. Haydovchi (nimani?)… yurgizdi. 3. Ot (qayerdan?)… yelib ketdi. Gaplarni to’ldirib, so’z o’zgartuvchi qo’shimchalar qo’yiladi.
   

130- mashq. O’qing. Matnda nechta kishining gapi bor? Gaplar nimalardan tuzilgan?
— Nelarni yaxshi ko’rursen? — Humoyundan so’radi Bobur.
Humoyun bir lahza o’ylanib qoldi. Uning yaxshi ko’rgan narsalari ko’p edi.
— Safarda yurishni, sayohatni yaxshi ko’rurmen. Yaxshi kitob bo’lsa, erta-yu kech o’qigim kelur.
— Humoyunning bu jihati menga o’xshabdi, — dedi ichida Bobur… .
(Pinmqul Qodirovdan)
Ajratib ko’rsatilgan so’zlar qaysi so’zlarga bog’langan. Ular nimalar yordamida bog’langan?
Humoyunning gaplarini ko’chiring.
Siz nimani yaxshi ko’rishingizni bir gap bilan ifodalang.
IV.Mustahkamlash.
131- mashq. Topishmoqlarni o’qing, javobini toping. Ajratilgan so’zlarni o’zi bog’langan so’zlar bilan ko’chiring.
1. Yorug’ kunni boshlaydi, Undan borliq yashnaydi.
2. Shakar kabi oppoq o’zi, Eritadi hatto muzni.
3. Ona-bola yemas, ichmas, Dasturxondan nari jilmas.
4. Tog’da, bog’da yashaydi, Qishda, yozda yashnaydi.
5. Ko’zga ko’rinmas, Qo’lga tutilmas, Burunga kirmay qolmas.
So’zlarni bir-biriga bog’lagan qo’shimchalarni tegishlicha belgilang.
Gapda so’zlarni bir-biriga qaysi qo’shimchalar bog’laydi?
V. Dars yakuni. O’quvchilar bilimini baholash.
VI.Uyga vazifa:
132- mashq. Nuqtalar o’rniga tushirib qoldirilgan qo’shimchalarni qo’yib, matnni o’qing. Gapda so’zlarni bog’layotgan qo’shimchalarni aniqlang.
Qadim zamonlar.. odamlar dastxatlari.. toshlar.., daraxt.. po’stloqlari.., pool va mis., yasalgan ramkachalar.. yozishgan.
Hozir ishlatilayotgan qog’oz ikki ming yil ilgari Xitoy.. ixtiro qilingan. Xitoyliklar qog’oz tayyorlashni sir saqlashgan. Keyinchalik Yaponiya va Osiyo mamlakatlari qog’oz ishlab chiqarishga muvaffaq bo’lishgan.
Hozirgi kunda qog‘oz.. 600 dan ortiq turi bor.
Oqila Karimova
Matndagi birinchi xatboshini ko‘chiring. So‘zlarni bog‘layotgan qo‘shimchalarni tegishlicha belgilang. Ixtiro qilingan so‘zining ma‘nosini tushuntiring.