Mavzu: Mustaqillik va ona tili haqida suhbat

Tohir she’r o’qidi. Bog’imizda na’matak o ‚sadi. San ‘at tinchlik timsoli.
3. Tovush-harf tahlili.
She’r— 1 bo’g’inli, uchta tovush, uchta harf, bitta tutuq belgisi; unli – e; undoshlar — sh, r; jarangli undosh — r; jarangsiz undosh — sh.
Na ‘-ma-tak — 3 bo’g’inli, 7 ta tovush, 7 ta harf, 1 ta tutuq belgisi.
Unli tovushlar — a, a, a; undosh tovushlar — n, m, t, k; jarangli undoshlar —n, m; jarangsiz undoshlar — t, k.
San ‘-at — 2 bo’g’inli, 5 ta tovush, 5 ta harf, 1 ta tutuq belgisi.
Unlilar — a, a; undoshlar — s, n, t; jarangli undosh tovushlar — n; jarangsiz undosh tovushlar — s, t.
4. Darslik bilan ishlash.
115- mashq. O’qituvchi she’rni ifodali o’qib beradi. She’rning muallifi kim? (S.Hojiboyev.) She’r necha misradan iborat? (4 misradan.) Tutuq belgisiga ko’ra farqlanayotgan so’zlarni toping va ma’nolarini tushuntiring.
Sa ‘va — qush, sava — xipchin bilan savash.
Da ‚vo — arz qilish, davo — malham, dori.
Ta ‘na — dashnom, tana — odamning tanasi ma’nolarini bildiradi.
Shoir she’r orqali nima demoqchi? O’quvchilar she’rni husnixat bilan yozadilar va darslikka qarab tekshiradilar.
Ba’zi so’zlarda tutuq belgisi so’z ma’nosini farqlaydi.
116- mashq. O’quvchilar so’zlarni mustaqil ravishda o’qiydilar. Yozilishini o’rganadilar. Daftarlariga so’zlarni ko’chiradilar.
— Birinchi qatordagi so’zlarda tutuq belgisi qaysi tovushdan so’ng qo’yilgan? (Tutuq belgisi unli tovushdan so’ng qo’yilgan.)
— So’zlarning talaffuziga e’tibor bering.
— Unli tovushdan so’ng kelgan tutuq belgisi qanday vazifani bajaradi? (Ra’no, ma’no kabi so’zlardagi o’zidan oldingi unli tovushning cho’ziq aytilishini bildiradi.)
— Undoshdan so’ng qo’yilgan tutuq belgisi nimani bildiradi? (O’zidan oldingi undosh tovushni eying unli tovushdan ajratib talaffuz qilish kerakligini bildiradi.)
— She’r, ta’na, sa’va, qal’a so’zlarida tutuq belgisini tushirib qoldirsak, nima ro’y beradi? (So’zlarning ma’nosi o’zgaradi. Sher — hayvon, tana — odamning tuzilishi, sava — savalamoq, qala — o’tin yoqish ma’nolarini bildiradi.)
— Demak, tutuq belgisining yana bir vazifasi qanday ekan? (So’z ma’nolarini farqlash uchun xizmat qilar ekan.)
Quvnoq daqiqa: O’yla, izla, top! O’yini.