Mavzu; Musiqa madaniyat darslarida yuqori sinf o'quvchilarini jaxon musiqa madaniyat medodlarini o'rgatish

Xor malakalari.

Xor malakalari gavdani to’g’ri to’tish nafasni rejaga solish, tovush hosil qilish ansambl va dinamika ustida ishlash har bir sinf uchun alohida belgilangan.

Bolalar ovozini parvarish qilish, vokal xor malakalarini oshirishda, ashulla o’rganishdan oldin mahsus vokal mashqlaridan foydalanish tavsiya etiladi. Bunda avval o’quvchilarning ishchi diapazonining o’rta o’rta tovushlaridan boshlab pastga tomon yo’naluvchi tetpoxodlardan foydalaniladi. Nafas esa me’yorida, shovqinsiz, yelkani ko’tarmay, o’z vaqtida olish va mayin kuylashga alohida e’tibor beriladi.

Qattiq gapirish, baqirish, taom va ichimliklarni juda issiq yoki sovuq holda istemol qilish ovoz pardalarini hastalantirishi haqida o’quvchilarni har doim ogoxlantirib boorish lozim. O’quvchilar ovozini asrash ustida mumtazam ish olib borish, ovoz apparatlarining sog’lom rivojlanishini ta’minlashda muhim ro’l o’ynaydi.

Xor kollektivining ijrochilik madaniyati xonandalarning vokal (ashulla) va xor ijrochiligini mahoratlariga bog’liq. Vokal mahoratiga xonandaning turish holati, nafas tovush hosil qilish va talaffuz kiradi.

Xor ijrochiligi san’ati o’ziga hos bo’lgan xor sozlanishi egallashni talab qiladi. Sozlanish kuylash jarayonida intervallarni sof intonatsiya qilishidir. Turg’un xonandalik intonatsiyaga erishish barcha tovushlarni saqlash ularni balandliklariga qarab aniq muvozanatini saqlash, xor sadosida katta ahamiyatga ega. Xorning yaxshi sozlanganligi xonandalarning musiqaviy rivojlanganligiga birinchi navbatda ularning musiqa o’quviga va xonandalik malakasi (nafas olish, tovush hosil qilish, talaffuzni to’g’ri bajarish) ni qanchalik o’zlashtirganligiga bog’liq. Undan tashqari, ularning jismoniy va emotsional holati va shuningdek, ijro qilinayotgan asarning murakkabligi ham muhim ro’l o’ynaydi.

Cholg’u asboblar jo’rligida ijro etiladigan asarlarda yaxshi sozlanishga erishish bir muncha yengil, jo’rnavozlik intonatsiyani osonlashtiradi. Akapella bo’lib ijro etganda tiniq sozlanishga erishish juda murakkab, chunki har bir xonanda o’zining lad – garmonik his qilishiga asoslanib sozlanadi.

Cholg’u asboblar jo’rligisiz ijroda xor qatnashchisidan o’z intonatsiyasi sofligiga diqqat qilishni, ayniqsa rivojlangan garmonik o`quvini talab qiladi. Shuning bilan bir qatorda, xuso’san jo’rsiz xor xonandaning lad va garmonik his etilishining rivojlantirib melodik va garmonik o`quvini o’stirishga imkon yaratadi. Xor ansamblini chuqurroq sezishga ijrochilik saviyasining o’sishiga katta ta’sir etadi.