Mavzu: Multisim dasturining yaratilish tarixi, xususiyatlari, bosh ishchi oynasi. Ishdan maqsad

ACHX  va  FCHX  oʻlchagich  (Bode  Plotter). 

ACHX  va  FCHX  oʻlchagich 

(1.30-rasm)  toʻrt  qutbli  sxemalarning  amplituda-chastotaviy  (Magnitude)  va  faza-

chastotaviy  (Phase)  xarakteristikalarini  olish  uchun  xizmat  qiladi.  Sxemaning 

kirishlari  oʻlchagichning  In  klemmalariga,  chiqishlari  Out  klemmalariga  va 

klemmalarning  oʻng  kontaktlari  korpusga  ulanadi.  Zanjirning  kirishiga  garmonik 

kuchlanish manbasi ham ulanishi kerak. 

 

1.30-rasm. ACHX va FCHX oʻlchagich 

Keyin  chiziqli  yoki  logarifmik  masshtab  tanlanadi  va  chastotalar  diapazoni 

koʻrsatiladi.  

Oʻlchagich  ACHX  (Magnitude  knopkasi  bosilganda)  va  FCHX  (Phase 

knopkasi  bosilganda)  larni  logarifmik  yoki  chiziqli  masshtabda  (Log  yoki  Lin 

knopkalari  bosilganda)  tahlil  qilish  uchun  xizmat  qiladi.  Oʻlchagichni  sozlash 

vertikal  oʻq  boʻyicha  uzatish  koeffitsientlarini  va  gorizontal  oʻq  boʻyicha 

chastotalarni  oʻrnatish  yoʻli  bilan  amalga  oshiriladi  (F-  maksimal  qiymatlar,  I-

minimal qiymatlar). ACHX-FCHXlarning qiymatlari vizir chiziqni surish yoki ← 

---

va → knopkalarni bosish yoʻli bilan oʻqiladi. Oʻlchagichning In va Out kirishlari 

tadqiq qilinayotgan qurilmaning kirishi va chiqishiga ulanadi.    

 

1.31-rasm. Mantiqiy signallar generatori (Word Generator) 

Mantiqiy  signallar  generatori  (Word  Generator)  (1.31-rasm)  chiqishlarida 

berilgan chastota (Frequency) bilan qaytariluvchi 16 razryadli ikkilik signalni hosil 

qilish  uchun  moʻljallangan.  Signallarning  oʻn  oltilik  qiymatlari  klaviatura 

yordamida chap katta oynaga yoziladi. Oʻlchamlari kichikroq boʻlgan boshqa ikkita 

oynaga  signalning  ikkilik  (Binary)  yoki  ASCII-kodlardagi  qiymatini  yozish 

mumkin.   

Masalan,  1.31-rasmda  chiqish  klemmalarida  oʻn  oltilik  003F  songa  mos 

keluvchi ikkilik son oʻrnatilgan.   

Signallarning boshlangʻich (Initial) va soʻnggi (Final) nomerlarini oʻrnatish va 

kerakli signalni topish uchun Address blokidan foydalaniladi. Address blokida tahrir 

qilinadigan (Edit) va chiqishdagi (Current) signallarning adreslarini ham oʻrnatish 

mumkin.   

Odatda, generatorning oldingi front boʻyicha ichki (Internal) sinxronizatsiyasi 

(Trigger)  va  mantiqiy  signallarni  tsiklik  berish  rejimidan  (Cycle)  foydalaniladi. 

Sinxronizatsiya  uchun  berilgan  (Frequency)  chastotali  ma’lumotlar  tayyorligining 

mantiqiy (Data ready) signalini ham berish mumkin. 

Mantiqiy  signallar  analizatori  (Logic  Analyzer)  (1.32-rasm)  ikkilik  kodlarni 

aks ettirish uchun moʻljallangan. Mantiqiy signallarni toʻgʻri koʻrsatish uchun Set 

knopkasini  bosib  asbobning  ichki  chastotasini  mantiqiy  signallar  generatorining 

chastotasidan yuqoriroq qilib qoʻyish va impulslar sonini (Clock per division) 1-3 

olish kerak. Asbobda kursor yordamida siljitiluvchi ikkita vizir liniya bor. 

---

 

 

1.32-rasm. Mantiqiy signallar analizatori (Logic Analyzer) 

Mantiqiy  oʻzgartkich  (Logic  Converter)  (1.33-rasm)  kombinatsion  sxemalar 

bilan  amallar  bajarish  uchun  moʻljallangan.  Uning  yordamida  quyidagi 

oʻzgartirishlarni amalga oshirish mumkin:  

•  haqiqiylik jadvalini mantiqiy funktsiyaga;  

•  mantiqiy funktsiyani haqiqiylik jadvaliga;  

•  haqiqiylik jadvalini qurilma sxemasiga;  

•  qurilma sxemasini haqiqiylik jadvaliga;  

•  mantiqiy funktsiyani qurilma sxemasiga;  

•  mantiqiy funktsiyalarni soddalashtirish va h.k.   

 

1.33-rasm. Mantiqiy oʻzgartkich (Logic Converter) 

---

Masalan, 1.34.-rasmda mantiqiy oʻzgartkichning oynasida A va B kirishlarga 

ega boʻlgan kombinatsion qurilmaning haqiqiylik jadvali va hosil qilingan mantiqiy 

funktsiya koʻrsatilgan. Mantiqiy funktsiyani SIMP yozuviga ega boʻlgan knopkani 

bosish  yoʻli  bilan  soddalashtirish  mumkin.  Ularga  mos  keluvchi  qurilmalarning 

sxemalari   

  yoki 

    tugmalarni  bosish  yoʻli 

bilan hosil qilinadi (1.1.19-rasm, a va b).   

 

   1.34-rasm. Mantiqiy oʻzgartkich yordamida hosil qilingan sxemalar