Mavzu: Molekulyar biofizika asoslari

Glitsindan boshqa asosiy aminokislotalarning hammasi xirallik xossasiga ega.

• Ma’lumki, kimyoviy sintez natijasida simmetrik molekulalardan har doim ularning teng miqdordagi antipodlar aralashmasi – ratsimati olinadi.

• Tirik organizmlarning noyob xossalaridan biri, bu ularning biomolekulalar, masalan aminokislotalardan faqat muayyan bir konfiguratsiyaga mansub molekulalarni tanlab o’zlashtirishdan iboratdir. Masalan, oqsillar tarkibiga kirgan aminokislota qoldiqlari faqat “chapaqay”, ya’ni L formaga mansub bo’lsa, uglevodlarda bu “o’ng”, ya’ni D formaga mansub uglevodlardir.

Xirallik – hujayra tarkibiga kirgan oqsillar, nuklein kislotalar, uglevodlar hamda bir qator tuban molekular birikmalarga ham xos xususiyat hisoblanadi. DNK, RNK kirgan D qatorga mansub uglevodlardir. Azot asoslari esa fazoviy tekis strukturaga ega va shuning uchun ular xirallik xossasiga ega emas.

Xirallik – hujayra tarkibiga kirgan oqsillar, nuklein kislotalar, uglevodlar hamda bir qator tuban molekular birikmalarga ham xos xususiyat hisoblanadi. DNK, RNK kirgan D qatorga mansub uglevodlardir. Azot asoslari esa fazoviy tekis strukturaga ega va shuning uchun ular xirallik xossasiga ega emas.

Organizm ratsimatli aralashmadan, uglevodlar misolida, faqat uning D formasini, aminokislotalardan ularning faqat L formasini o’zlashtiradi. Demak, organizm metabolizm jarayonlarida D va L formalarni bir-biridan farqlay oladi. Shuning uchun ham, organizm antipodli, ya’ni qayd etib o’tilgan formalarning teskarisi mavjud muhitga tushib qolganda, u albatta, ochlikdan halokatga uchragan bo’lur edi.

• Shunday hollar ham mavjudki, ma’lum bir moddaning bir formasi organizm uchun zaharli ta’sir ko’rsatsa, o’sha moddaning boshqa formasi zararsiz, bir formasi shirin ta’mga ega bo’lsa, boshqa formasi umuman mazasiz, ya’ni ta’mga ega emas.
• L.Paster, o’z vaqtida, ba’zi bir bakteriyalar moddaning ma’lum bir formasi bilan oziqlanib, aynan shu moddaning boshqa bir formasi bilan oziqlana olmasligini payqagan. Shu tarzda L.Paster (1848) moddalarning “oynaviy” antipodlik xossasini kashf etadi.