Mavzu: modifikatsion kodlar va ular ustida amallar

MAVZU: MODIFIKATSION KODLAR VA ULAR USTIDA AMALLAR

REJA: 1. MODIFIKATSION KODLAR 2. O’ZGARTIRILGAN TESKARI VA QO’SHIMCHA KODLAR 3. MAVZU YUZASIDAN MISOLLAR YECHISH

Bit panjarsi to’lib ketganda, birlik belgi bitiga o’tkaziladi. Bu noto’g’ri natijaga olib keladi va arifmetik operatsiya natijasida hosil bo’lgan ijobiy raqam salbiy (chunki “1” belgisi bitida) va aksincha sifatida qabul qilinishi mumkin. MASALAN: X=0,1010110 Y=0,1101000 X+Y=1,0111110

Bu yerda X va Y musbat raqamlarning kodlari, lekin kompyuter ularni qo’shish natijasini manfiy raqamning kodi sifatida qabul qiladi (belgi bitida “1”). Bit panjarasining to’lib ketishini aniqlash uchun o’zgartirilgan kodlar kiritiladi. O’zgartirilgan teskari va o’zgartirilgan to’ldiruvchi kodlarda raqam belgisiga bitta emas, balki ikkita raqam beriladi: “00”- “+” belgisiga, “11”-”-” belgisiga mos keladi. Belgili raqamlarda olingan har qanday boshqa kombinatsiya (“01”yoki “10”) bit panjarasining to’lib ketishini ko’rsatadi. O’zgartirilgan kodlardagi raqamlarning qo’shilishi oddiy teskari va ikkita to’ldiruvchi kodlardagi qo’shishdan farq qilmaydi.

O’zgartirilgan teskari kod yordamida oldingi misolni ko’rib chiqaylik:

X=00,101011

Y=00,110100 X+Y=01,011111

Imzolangan raqamlardagi “01” kombinatsiyasi toshib ketish sodir bo’lganligini va natijaning noto’g’ri ekanligini anglatadi. Yana bir misol keltiraylik. Misol. Ikkita raqam berilgan: X=101001 va Y= -11010. ularni o’zgartirilgan qo’shimcha kodga qo’shing. 1) X va Y ni o’zgartirilgan qo’shimcha kodga aylantiramiz:

Doimiy kirish	O’zgartirilgan qo’shimcha kod
X= +101001 Y= -011010	X= 00,10100 Y= 11,10010

Keling qo’shimcha qilaylik: X=00,101001 Y= 11,100110 1) 00,001111 (X+Y)= 00,001111

To’lib ketish yo’q (imzolangan bitlarda“00”),shuning uchun natija to’g’ri

(X+Y)= 1111

Mashqlar:

• Raqamni to’g’ridan to’g’ri, teskari va to’ldiruvchi kodlarda yozing:

a) 11010 c) -101001

b) -11101 d) -1001110

2) X va Y oldinga, orqaga va qo’shimcha kodlarga tarjima qiling. Ularni teskari va qo’shimcha kodlarga qo’shing. Natija to’g’ridan-to’g’ri kodga tarjima qilinadi. Natijani ikkilik arifmetika qoidalaridan foydalanib tekshiring.

a) X= -11010 Y=1001111

b) X= -11101 Y= -100110

c) X=1110100 Y= -101101

d) X= -10110 Y= -111011

e) X=1111011 Y= -1001010

f) X= -11011 Y= -10101

3) o’zgartirilgan teskari va o’zgartirilgan qo’shimcha sakkiz xonali kodlarga X va Y qo’shing. Agar toshib ketish belgisi paydo bo’lsa, kodlardagi raqamlar sonini oshiring va yig’indini takrorlang. Natija to’g’ridan-to’g’ri kodga tarjima qilinadi va ikkilik arifmetika qoidalaridan foydalangan holda tekshiriladi

a) X=10110 Y=110101

b) X=11110 Y= -111001

c) X= -11010 Y= -100111

d) X= -11001 Y= -100011

e) X= -10101 Y=111010

f) X= -1101 Y= -111011