|
Iqtidorli bolalarni aniqlash va ular bilan ishlash yo’llari
Iste’dodning ilk ko’rinishi bolaning yoshlik chog’idanoq namoyon bo’la boshlaydi. Bu bolada nutqning erta paydo bo’lishi va juda ko’p bo’lgan lug’at boyligidir. Ular tevarak-atrofda sodir bo’layotgan vokeliklarga qiziquvchan bo’ladilar. Mutaxassislarning e’tirof etishicha, iste’dodli bolalarning xotiralari juda yaxshi rivojlangan bo’lib, ularda uzoq muddatgacha bo’lib o’tgan voqyea- hodisalarni, ko’rgan-bilgan narsalarini eslab qolish va kerak paytda uni yana qayta xotirada tiklash imkoniyatlari kengdir.
Iqtidor yoki iste’dod asosan uch o’zaro bog’liq parametrlar bilan aniqlanadi: bilimlar darajasining rivojlanishidagi ustunlik, psixologik rivojlanish va fiziologik sifatlar.
Rahbar va o’qituvchilarga qo’yiladigan zamonaviy talablar
Xalq ta’limi tizimida dunyo tamaddunida yuksak o’zgarishlar mas’uliyatlar o’rtasida raqobatning jiddiylashuvi, bizning nazarimizda qaysi demokratik avtoritar tuzumdagi davlat bo’ladimi, baribir o’sha rahbar lavozimlarida o’tiradigan kadrlarga, ularning bugungi axborotlashuv, tezkor o’zgarishlarga javob berishga va uni hayotga olib chiqishga juda katta bog’likdir. Ayniqsa, ta’lim tizimidagi rahbarning yuragi ham, qo’li ham toza bo’lsa, ta’madan, g’arazdan yiroq bo’lsa, uning tabiyatida qati’yatlik bilan vazminlik, talabchanlik bilan aql-zakovat uyg’un bo’lsa, faqat shundagina u xodimlarining, o’quvchi-yoshlarning, odamlarning g’am-tashvishini o’z qalbi va tasavvuridan o’tkazishga qodir bo’ladi.
Bugungi kunning rahbari bilimli, o’qib-uqib olgan, har bir soha bilimlarini muntazam egallay oladigan, o’zi uchun yangilik yarata oladigan, ma’naviy dunyosi qanchalik yuqori bo’lsa, jamoa hayoti mazmunan shunchalik boy, qiziqarli bo’ladi.
Zamonaviy rahbar o’zining kamchiliklariga, imkoniyatlariga katta e’tibor berishi, o’zining xatti-harakatiga baho berishda havolanib ketmasligi, jamoadagi har-bir yutuqni o’zining shaxsi bilan belgilamasligi, har bir xodimning imkoniyatlarini chuqur bilishi va shunga qarab ularga topshiriqlar berishi kerak. Bugungi kunning zamonaviy rahbari pedagoglarning ta’lim-tarbiya jarayonida o’quvchilarga namuna bo’lmog’i zarur, deb o’ylaymiz.
Bugungi kunda Prezidentimiz tomonidan rahbar kadrlarga qo’yilayotgan asosiy talablar yoki rahbar qanday bo’lishini har bir qadamda eslab turishi kerakligiga undovchi:
Rahbar ko’ngli ochiq, qalbi va ko’ngli toza, aql-zakovati sohibi, salohiyatli shakllangan bo’lishi kerak.
Rahbar aqlli, tajribali, o’z ishining bilimdoni bo’lgan mutaxassislarga tayanmog’i, ularning fikriga qo’loq solmog’i va shunga asoslanib xulosa chiqarmog’i lozim.
Rahbarning barcha qilgan ishlari xalqimiz hayotiga ijodiy ta’sir ko’rsatmog’i kerak. Kimlargadir yaxshi ko’rinishi, maqtanish uchun qilingan ish rahbarni kelgusida katta fojialarga olib keladi.
Rahbar maqtovdan boshi aylanib, daohiylik kasaliga chalinib qolmasligi, bunday rahbarlar atrofida faqat o’z manfatlarini o’ylovchi "maslahatgo’ylar" "amalparast", laganbardor, poraxo’r, oddiy odamlarga zug’um o’tkazuvchi odamlar to’planib qoladi. Oqibatda xalq va davlat manfaatlariga jiddiy ziyon yetadi.
Rahbar nafs balosiga qarshi turmog’i, o’z xodimlarini ham bu balodan asramog’i kerak.
Rahbarning barcha ishlari ochiq va oshkora bo’lishi lozim. Ularni vaqti-vaqti bilan ota-onalar va jamoa oldida hisobot berib turishlari rahbarlik faoliyatiga obro’ keltiradi.
Rahbar o’z g’oyasi, fikri, harakat dasturiga ega bo’lishi bilan birga, barchani ona-yurt taraqqiyotiga, xalqimizning tinch-totuvligi, farovonligi yo’lida yagona g’oya atrofida jipslashtirishi shart.
Demokratik jamiyatni barpo etishda ta’lim tizimi oldiga qo’yilgan dolzarb masalalardan biri maktab rahbarining siyosiy-huquqiy intellekti yuqori darajada bo’lishi zarurligidir.
Rahbarning siyosiy madaniyati - davlat va xalq manfati nuqtai-nazaridan ish tutadi, xalq manfaati, davlat manfaatidan o’z manfaatlarini ustun qo’ymaydi.
Xulosa qilib aytadigan bo’lsak, hozirgi kunda o’quvchi yoshlarning ilmini, g’oyaviy dunyoqarashini takomillashtirishda davr talabidan kelib chiqqan holda muayyan usullar va uslublarning ta’lim jarayoniga oqilona tatbiq etilishini ta’minlash, yoshlarning bilim, tasavvur va ko’nikmalari asosida erkin mustaqil fikrlash samaradorligini takomillashtirish, vatanparvarlik hissini kuchaytirishda maktab rahbari va pedagoglarning ilmiy-intellektual salohiyati yoshlarning yetuk, komil inson bo’lishida asosiy vazifani bajaradilar.
Zero, Prezidentimiz xalq ta’limi tizimi oldiga “Bilmiga chanqoq, iste’dodli yoshlarni topib, ularni Vatanga fidoiy insonlar qilib tarbiyalash muqaddas vazifadir” degan iboralari dasturulamal vazifasini bajarmog’i lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: |
