Mavzu: Metrologiya va standartlashtirish sohasidagi xalqaro tashkilotlar

Xalqaro elektrotexnika komissiyasi
Elektrotexnika sohasida xalqaro hamkorlik bo'yicha ishlar 188!-yilda boshlangan.
Bunda Elektr bo'yicha birinchi xalqaro kongress tuzildi. 1904- yilda Sent-Luisda
(AQSh) hukurnat vakillaririing Elektr bo'yicha xalqaro kongresi majlisida elektr
mashinalar atamalanm va ko'rsatkichlarini standartlashtirish masalalari bilan
shug'ullanuvchi maxsus idora tuzish zarurligi to'g'risida qaror qabul
qilindi.Bunday idora - Xalqaro elektrotexnik komissiya (IEC) rasmiy ravish­da
1906-yilda Londonda )3 mamlakat vakillarining konferensiyasida tuzildi.1946-
yilda ISO tuzildi va unga IEC o'zining moliyaviy va tashkiliy masalalarda
mustaqilligini saqlagan holda alohida huquqlar bilan qo shildi.Bu tashkilotlarning
kotibiyatlari hududiy jihatdan bir bmoda Jenevada ioylashgan,ISO va IECning
faoliyat sohalari aniq chegaralangan - IEC elektio- texnika, eiektronika,
radioaloqa, priborsozlik sohasida, ISO esa qolgan barcha sohalarda
standartlashtirish bilan shug'ullanadi.Mamlakatlar о zlarining milliy qo'mitalari
bilan lECda qatnashadi. Milliy qo'mitalar sanoatning barcha sohalari
manfaatlarini ifodalaydi. Ko'pchilik mamlakatlarda bunday milliy tashkilotlar
qatnashadi. Bu bilan bir qatoida, ba'zi mamlakatlarning IEC da qatnashuvchi
milliy qo'mitalar standartlashtirish bo'yicha milliy tashkilotiardan mustaqil
ravishda faoliyat yuritadi (masalan, bunday mamlakatlarga Fransiya, GFR,
ltaliya, Beigiya va b. kiradi).Hozirgi vaqtda 4 ! milliy qo'mita IEC a’zosidir. Bu
mamlakatlarda jahonda ishlab chiqariladigan elektr energiyaning 95 %ni istemol
qiluvchier sharining 80 % aholisi yashaydi. Bular asosan sanoati rivojlangan
mamlakatlar. Shuningdek.' sanoat tarmoqlariga ega bo‘Igan rivojlanib
kelayotgan qstor mamlakatlardan iborat. lECningrasmiy tiii - inglizcha,
fransuzcha va ruscha.lECningasosiy vazifasi yuqorida nomi kelitirilgan sohalarda
Xalqaro standartlarni yaratishdan iborat.IECningoliy rahbar idorasi Kengash
bo'lib, bunda mamlakatlarning barcha milliy qo'mitalari qatnashadi.
Savlanuvchi lavozimli shaxslarga prezident uch yillik muhlatga saylanadi, vitse-
prezident, haznachi va bosh sekretar’ kiradi.IEC texnik idoralarining tuzilrnasi
ISOdagi kabi: texnik qo'mitalar ( TQ), kichik qo'mitalar (KQ) va ishchi guruhlar
(IG)dan iborat. Umuman, lECda 80dan ortiq TQ bor bo'lib, bulaming bir qismi
xalqaro umumtexnik va tarmoqlararo xarakterdagi standartlarni (masalan,
atamalar bo'yicha, gratik tasvirlar, standart kuchlanishlar va chastotaiar, iqlim
sinovlari va b.), boshqa qismi esa mahsulotning muayyan turlari uchun
(tamsformatorlar, elektron texnika buyumlari, maishiy radioelektron
apparatlari va b.) standartlarni ishlab chiqadi.IEC standartlarini yaratish
protsedurasi uning Ustavi, Protsedura qoidalari va texnik ishlar bo'yicha
Umumiy direktivalar tomonidan belgilanadi. Har 1—1,5 yilda TQ (KQ)
majlislarda o'z ishlarining dasturlarini tuzadi (yoki to'g'rilaydi) Har yili IEC
dasturiga SOOgacha va bundan ham ortiq yangi, xalqaro standartlarni
yaratishni ko'zda tutuvchi mavzuiar kiritiladi 1SO/IEC ishlab chiqqan va 1990-
yil 1-fevraldan amalga kiriiilgan Direktivalarga muvofiq amaldagi standartni
qayta ko'rib chiqish yangi mavzuni ishlab chiqish kabi qaraladi.ISO kabi 1972-yilda
IEC o'z tavsiyanomalarini xalqaro standartlar deb nomladi.