Mavzu: Metallarni kimyoviy-termik ishlash usullarini o’rganish

5.Nitrosementitlash

• Nitrosementitlash – po’lat yoki cho’yan sirtini gaz muhitida uglerod va azot bilan to’yintirish jarayoni.
• 500—700°С da – quyi temperaturali nitrosementitlash,
• 840—930°С da – yuqori temperaturali nitrosementitlash.
• Nitrosementitlashning maqsadi - metallning yeyilishga va zanglashga chidamliligini, mustahkamligini va buyumlarning uzoq muddar ishlashini hamda ishonchliligini oshirish.

• Nitrosementitlash muhiti - 70-80% tabiiy gaz (CH4) va 20-30% ammiak (NH3). Gazlar parchalanadi C va N buyum sirtiga singiydi.
• Sianlashdan va nitrosementitlashdan kеyin buyumlar toblanadi va 180-2000C da bōshatiladi, qattiqligi 58-64 HRCga yеtadi.
• Sianlashning asosiy kamchiligi sian tuzlarining yuqori zaxarligi. Niitrosementitlash xavfsizlik va arzonligi bilan ajralib turadi.

6.Diffuzion metallash

• Diffuzion metallash – bu po’lat sirtini yuqori haroratda har xil metallar bilan to’yintirish. To’yintirilgan qatlam qalinligi:10 mkm –
• 3 mm.
• Diffuzion metallash jarayonida metallar temir bilan qattiq eritmalarni hosil qiladi.
• Sirt alyuminiy bilan to’yintirilsa jarayon nomi alitirlash (900-1200°С qizdirish kerak), xrom bilan to’yintirilsa - nomi xromlash (1000-1200°С) , kremniy bilan to’yintirilsa –nomi silitsiyalash (1050-1100°С)

• Alitirlangan buyumlarning olovbardoshligini oshiradi-buyumlarni 1200°С.temperaturada ishlatish mumkin.
• Silitsiyalash buyumlar olovbardoshligini 800-850°С, qirilishga qarshigini, kislotalar ta’siriga chidamliligini oshiradi.
• Xromlash buyumlar qattiqligini (HV 1600-1800), olovbardoshligini, zanglashga chidamliligini oshiradi.

• Po’latlar sirtini xrom, alyuminiy, kremniy bilan to’yintirib, ularning olovbardoshligini 1000-1100 °С, yeyilishga chidamlilik 6 marta oshadi, po’latlar temperaturani tez o’zgarishiga chidamli bo’ladi.
• Qattiq muhitda (Mo, W, Nb kukunlari bilan) metall sirtini to’yintirish Fe, Ni, Ti, kabi metallar uchun qo’llaniladi. Buyumlar vakuumda yoki inert gazlar muhitida 1000—1500°C da qizdiriladi

• Bug’ muhitda (Zn, Al, Cr, Ti bug,lari bilan) metall sirtini to’yintirish Fe, Ni, Ti, kabi metallar uchun qo’llaniladi.
• Bu jarayon yopiq konteynerlarda past bosimda amalga oshadi.
• Gaz muhitda metall sirti Al, Cr, Mn, Mo, W, Nb, Ti larning gazsimon kim’yoviy birikmalar bilan toyintiriladi va bu jarayon yopiq pechlarda 700—1000°С amalga oshadi.

• Suyuq muhitda metall sirti Al, Cr, Zn, Cu bilan toyintiriladi va bu jarayon pech-vannalarda 800—1300°С amalga oshadi.