Mavzu: Metallarni kimyoviy-termik ishlash usullarini o’rganish

Mavzu:Metallarni kimyoviy-termik ishlash usullarini o’rganish

Bajardi: TET 21/2 Fazliyeva Madinabonu

Reja:

• 1.Umumiy ma’lumot
• 2Smentitlash
• 3.Azotlash
• 4.Sianlash
• 5.Nitrosementitlash
• 6.Diffuzion metallash
• 7.Ishni bajarish tartibi

• Ishdan maqsad: Po‘latlarning kimyoviy tarkibi, strukturasi vaxossalariga kimyoviy-termik ishlov berishning ta’sirini o‘rganish.
• Umumiy ma’lumot. Mashinasozlikda ishlatiladigan ko‘pchilik detal va asboblar ishkalanishga chidamli, karroziya bardosh, sirtqi qatlami qattiq va puxta bo‘lishi talab qilinadi. Detallarda ana shunday xossalarilarga, asosan, kimyoviy-termik ishlov berish yo‘li bilan hosil qilinadi.

• Po‘lat buyumlarning sirtqi qatlamini yuqori temperaturada diffuziya yo‘li bilan uglerod, azot, xrom, nikel kabi elementlarga to‘yintirish orqali ularning xossalarini o‘zgartirish kimyoviy-termik ishlov berish deyiladi. Po‘latga bunday ishlov berilganda uning faqat sirtqi qavati emas, balki ma’lum chuqurlikkacha ichki qavatining tarkibi xam o‘zgaradi. Elementlarning po‘latning ichki qismiga diffuziyalanishi temperaturaga, vaqtga, diffuziyalanuvchi elementlarning konsentratsiyasiga bog‘liq.

• Kimyoviy-termik ishlov berishning xillari ko‘p bo‘lib, ular orasida sanoatda keng qo‘llaniladigani Tsmentitlash, azotlash, nitrot Tsmentitlash, sianlash, diffusion legirlash turlaridir.
• Kimyoviy-termik ishlash asosida dissotsiatsiya, adsorbtsiya va diffuziya jarayonlari yotadi.

• Dissotsiatsiya-kimyoviy reaksiyalar hamda bug’lanish natijasida to’yintiruvchi elementni atom ko’rinishida, ya’ni aktivlashgan holatda olish. Masalan: 2NH3→2N+3H2
• Adsorbtsiya-buyum sirtida to’yintiruvchi element atomlarini ushlab olish.Adsorbtsiya jarayoni amalga oshishi uchun to’yintiruvchi element asosiy metall bilan kimyoviy birikma yoki qattiq eritmalarni hosil qila olish kerak.

• Diffuziya-to’yingan elementni buyum sirtidan ichiga o’tib ketishi.
• Kimyoviy-termik ishlash davomida buyum sirtida qanday jarayonlar kechadi?
• -kimyoviy reaksiyalar natijasida to’yintiruvchi elementning atomi paydo bo’ladi;
• -bu atomni buyum sirti ushlab oladi.Kimyoviy birikma yoki qattiq eritmalarni hosil qiladi;-to’yingan element buyum sirtidan ichiga o’tib ketadi.