Mavzu: Metall to‘sinlarni loyhalash va hisoblash

t.k .
R_y   _c

va quyidagi ifodadan foydalanib to‘shama qalinligi topiladi.
t_t  (16.3)

Agar lt300 bo‘lsa, egilishdan paydo bo‘ladigan kuchlanishlarning hisobga olmay faqat gorizontal reaksiyadan xosil bo‘ladigan cho‘zuvchi kuchlanishlar hisobga olinadi.
To‘shama qalinligi quyidagicha aniqlanadi:

t_t 
T
R_y   _c


1cm
(16.4)

T  to‘shamani 1 p.sm.ga ta’sir etayotgan hisobiy kuch,

V – tayanch reaksiyasi
_{V } q  l_t
2
(16.5)

N – tortqich kuch
_{H } ^M max
f
(16.6)

Agar 50lt300 bo‘lsa, egilish ham cho‘zilishdan xosil bo‘ladigan kuchlanishlar hisobga olinishi kerak. Bu holda to‘shamalar uchun lt nisbatini Teloyan A.L. formulasidan foydalanib aniqlanadi:
l 4n₀ ^ 72E₁ ^


t 15
^1 ^
_n4 _q P
(17.7)

 0 

Bu yerda:
^ l ^


ⁿ⁰  _f 
- to‘shama tayanchlar orasidagi masofani

 
solqiligiga nisbati.

Ye₁ – siljish moduli. Ye₁E1-²

 - Puasson koeffitsienti, po‘lat uchun 0,3 teng
q ^p - 1m² – ga ta’sir etaѐtgan me’oriy yuk.
Izlaѐtgan nisbatni S.D.Leytes grafigidan foydalanib ham aniqlash mumkin.

Prokat to‘sinlarni hisoblash tartibi

Tanlab olingan to‘sin yuk ko‘tarish qobiliyatiga, bikirlikga va ustivorlikga ega bo‘lishi shart.

1. 
   Dastlab to‘sinning hisobiy sxemasi aniqlanadi ta’sir qilaѐtgan tashqi yuklardan hosil bo‘luvchi maksimal eguvchi moment topiladi.
   

^M max
_ ql ²
8

(16.8)

Rasm 16.3. Eguvchi moment epyurasi

2. 
   Hisoblayotgan to‘sin uchun talab etilgan qarshilik momenti aniqlanadi.
   

_{W } ^M max
material elastik holatida ishlaganda (16.9)

y

c
TK _{R }

yoki
^WTK


_ ^M max
C R 

material elastik - plastik holatda ishlaganda

1 y c

3. 
   Qo‘shtavr yoki shveller sortamentidan yuza tanlab olinadi qarshilik momenti teng yoki ko‘proq talab qilingan qarshilik momentidan va tanlab olingan kesim yuzani hamma geometrik tavsifnomalari ko‘chirib olinadi: I_x; S_x; W_x; t_w; q;
   

^Wt.k ^{ W}x

4. 
   Tanlab olingan yuzani mustahkamligi tekshiriladi:
   

  ^M
W_x
 R_y
  _s
(16.10)

_{ } ^Qmax ^Sx
I_xt_w
 R_s
  _s
(16.11)

farqi

va bikirligi ham tekshiriladi.

^{Ry  } 100%  5% ,
R_y

n 3
^f _ ^{5 q l} _  ^f 

(16.12)

Ustunlar o‘zidan yuqorida joylashgan konstruksiyalardan tushadigan yuklarni poydevorlarga uzatuvchi konstruktiv elementlardir. Ustunlar quyidagi qismlardan iborat: yuqorida joylashgan konstruksiyalardan tushadigan yuklarni bevosita qabul qiladigan qismi - bosh qism, yukni uzatuvchi asosiy o‘rta qism - sterjen, sterjendan poydevorga yukni uzatadigan qismi - asos. Ustun sterjenining kesimi yaxlit ѐki panjarali bo‘ladi. Yaxlit kesimlar ochiq va berk bo‘lishi mumkin.

Ustunlarni asosiy o‘rta qismi - sterjen

Ustunlarni loyihalash ularning kesimi yuzasini tanlashdan boshlanadi. Bunda «X-X» hamda «U-U» o‘qlari tekisligida bir xil ustivorlikka ega bo‘lishi maqsadga muvofiq. Buning uchun quyidagi shart qanoatlantirishi lozim
_x _y ѐki l_x l_y va i_x  i_y
Yukni ta’sir etishiga va ustunni hisobiy uzunligiga qarab egiluvchanligi belgilanadi. Agar ta’sir etaѐtgan yuk 150-200t atrofida, balandligi 4-6m bo‘lsa, unda egiluvchanligini 100-70 oralig‘ida olinadi. Ta’sir etaѐtgan yuk 250-400t–gacha bo‘lsa, egiluvchanligini 70-50 oralig‘ida belgilanadi. Shartli egiluvchanligi hisoblanadi va mos keladigan formuladan foydalanib koeffitsient «» aniqlanadi va ustunning zaruriy yuzasi topiladi:

^ATK
_ N
R_y  _c
(19.1)




kesim yuzani talab qilingan inersiya radiusi va tomonlari o‘lchamlari aniqlanadi:

_{i } ^lef
_{h } ⁱTK
_{v } ⁱTK
(19.2)

TK _
TK
1
TK
2

Kesim yuzasi tanlagach, ustunning mustahkamligi va turg‘unligi quyidagi formula bo‘yicha tekshiriladi

  _
^N  R
A ^y
(19.3)

min c
_min-kichik bo‘ylama egilish koeffitsienti, eng katta egiluvchanlik qiymati bo‘yicha quyidagi formulalar bilan hisoblanadi; shartli

egiluvchanligi

   

0    2,5 gacha bo‘lsa,
 ^R_y 

  1  ^ 0,073  5,53 

^   