4.Такрорлаш дарси. Ўқувчиларнинг янги материални ўзлаштириш ва мустаҳкамлашга тайёрлигини текширишга қаратилган такрорлаш дарслари ўқитувчига дарснинг асосий таълимий вазифасини бажаришда ёрдам берадиган муҳим восита бўлиб хизмат қилади. Аммо баъзан такрорлашнинг ўзи дарснинг марказида туради. Бундай дарс якунловчи машғулот бўлади.
Якунловчи машғулотларда ўқитувчи ўқувчилар меҳнат таълими жараёнида олган билим ва малакаларни умумлаштириди. Бунда умумлаштириш кучайиб боради. Масалан, ўқитувчи синфда ёғочга ишлов беришни ўргатишни тамомлаб ўқувчиларга қайси операциялар билан танишганликларини эслашни, шунингдек, бу операциялар қўлланадиган соҳаларни белгилаш учун уларни ўзаро таққослашни, уларнинг афзаллиги ва камчиликларини яна бир марта аниқлашни тавсия этади. Шу синфда металларга ишлов беришни ўрганишни тамомлаб, металларга ишлов бериш ҳақида умумлаштирувчи суҳбат ўтказади. Бундан ташқари ўқитувчи ўқувчиларга ёғоч ва металларнинг хоссаларини, металларнинг айрим турларини режалаш усулларини таққослашни таклиф қилади. Шу билан бирга ўқувчилар қуйи синфларда қоғоз, картон газламалар каби материаллар билан ишлашда режалаш билан танишганликларини эслатади ва шу асосда операциянинг политехник характерини кўрсатади. 5-7 синфларда таълим малакаларни умумлаштириш имкониятлари ортади. Умумлаштириш фақат ўқувчилар ўзлаштирган нарсаларни шунчаки жамлашдан иборат бўлмай, балки, уларнинг билимларидаги сифат ўзгаришларини жамлашдан ҳам иборат бўлиши керак. Ёғоч ва металларга ишлов беришни таққослаш ўқувчиларни янги хулосаларга олиб келиши лозим. Хусусан, ўқувчилар материалларни қирқиш билан ишлашнинг ҳар хил усуллари ягона табиий-илмий қонуниятлардан фойдаланишга асосланишига ишонч ҳосил қилишлари зарур. Айтилганлардан кўриниб турибдики, такрорлаш дарслари ўқувчиларга янги билимлар бериш элементларини ҳам ўз ичига олади.
Ўқувчиларнинг билим ва малакаларини умумлаштириш ишлари бутун таълим даврини қамраган ҳолда олдиндан тузилган режа асосида олиб борилсагина самарали бўлади.
Билим, кўникма ва малакаларни текшириш дарси.Устахонадаги ҳар бир машғулотда ўқувчиларнинг билим, кўникма ва малакаларини текширишга эътибор берилади. Шу билан бирга уларни комплекс текшириш мақсадида назорат ишлар ўтказилади, бу контрол ишлар махсус дарсларда амалга оширилади. Бу дарсларда ўқувчилар мустақил ишлайилар. Шунга кўра иш объектлари алоҳида синчиклаб танланиши уларни тайёрлаш жараёнида ўқувчилар билмайдиган маълумот ва меҳнат усуллари бўлмаслиги керак.
Назорат ишининг мазмуни қайси синфда ўтказилаётганига қараб белгиланади. 5-синфда ўқувчилар жуда кўп техник ҳужжатлар бўйича, яъни меҳнат топшириғини бажариш учун зарур ҳамма маълумотлар мавжуд бўлган ҳужжжатлар бўйича ишлайдилар. Шундай қилиб, 5-синфда аслида ўқувчиларнинг техник ҳужжатлардан фойдаланиш ва буюмнинг берилган аниқлигига эришиш малакалари текширилади. 4-синфда назорат иш фронтал йўсинда ўтказилиши мумкин. Ўқувчилар кейинги синфларда маълумотлар тўла бўлмаган ҳужжжатлар билан ишлай бошлайдилар. Шу сабабли назорат ишларда ўқувчилар фақат мураккаброқ ишлов беришни бажариб қолмай, балки чуқур билимларини ҳам кўрсата олишлари керак. Ўқувчилар чизмаларни ўқишда, асбобларни танлашда, ишлов бериш изчиллигида ўзларининг мустақилликларини етарли даражада кўрсата олишлари учун 5-7 синфларда билим, кўникма ва малакаларни текшириш дарсларида иш объектларини ҳар хиллаштириш ҳамда машғулотларни ташкил қилишнинг якка шаклини қўллаш маъқулдир.
7-синфда якунловчи текшириш иши ўтказилиши мумкин, бу иш ўз ичига станокларда металларга ишлов бериш, чилангарлик ишлари, чилангар-механик ва электромонтаж ишларини олади.
Ўқитувчи назорат ишлар ҳақида ўқувчиларни олдиндан огоҳлантириб қўяди.
Кўриб чиқилган дарс типлари билан бир қаторда меҳнат таълими амалиётда кўпинча комбинациялашган дарсдан фойдаланилади, бу дарснинг тавсифли жиҳати шуки, унда бир вақтнинг ўзида аҳамиятга эга ҳар хил таълимий вазифалар бажарилади (масалан, янги билимлар бериш ва малакаларни шакллантириш).
Билимлaрни мустaҳкaмлaш учун сaвoллaр 1. Техник меҳнат дарсининг фарқли хусусиятлари нималардан иборат?
2. Меҳнат таълими дарсига қандай дидактик талаблар қўйилади?
3. Меҳнат таълимида дарсдан билим таълимий ишнинг қандай формалари қўлланади?
4. Меҳнат таълими дарсларининг асосий типларини ифодалаб беринг ?
5. Меҳнат таълими дарси қандай асосий босқичлардан иборат бўлиши мумкин?
