Mavzu: mehnat unumdorligi va mehnatga haq

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI
O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI

‘’IQTISODIYOT’’ FAKULTETI

‘’MAKROIQTISODIYOT’’ KAFEDRASI

KURS ISHI

MAVZU: MEHNAT UNUMDORLIGI VA MEHNATGA HAQ
TO’LASH O’RTASIDAGI BOG’LIQLI


Bajardi: Ijtimoiy ish: Pensiya ta’minoti 2-kurs talabasi Mardonov Shamsiddin
Ta’lim shakli: Kunduzgi
Qabul qildi: Sh. X. Xajibakiev


Baho:___________
Toshkent-2022
REJA:
Kirish
Asosiy qism:
1. Mehnat unumdorligi haqida tushuncha va uni oshirishning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati
2. Mehnat unumdordorligini statistik o’rganish asoslari va unda xorij mamlakatlar tajribalari
3. Mehnatga haq to’lash tizimini o’rnatishning bozor mexanizmi
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish
Mavzuning dolzarbligi. Ma’lumki jamiyatning rivojlanishi va uning barcha a’zolari farovonligi, mamlakat iqtisodiyoti rivoji darajasi mehnat unumdorligi darajasi va uning o’sishiga bog’liqdir. Bundan tashqari, mehnat unumdorligi darajasi ishlab chiqarish usulini ham, hatto ijtimoiy - siyosiy tuzumning o’zini ham belgilab beradi.
Inson mehnati yagona tabiatga ega va u mulkchilik shakllari, mehnat faoliyati turlaridan qat’i nazar, umumiy xarakterda bo’ladi. Shuning uchun ham iqtisodiyot fani va xo’jalik amaliyoti oldida doimo uch muammo turadi va ularning hal etilishi jamiyatning kengaytirilgan ishlab chiqarishini ta’minlaydi:
- bo’sh vaqt byudjetini ko’paytirish maqsadida mehnat unumdorligini oshirish orqali jonli mehnatni tejash va insonni bevosita ishlab chiqarishdan ozod qilish;
- ishlab chiqarish samaradorligini oshirish hisobiga iste’mol mahsulotlarini ishlab chiqarishda zarur bo’ladigan sarflarni kamaytirish;
- ijtimoiy ishlab chiqarish unumdorligini oshirish yo’li bilan inson ehtiyojlarini maksimal qondirish.
Bozor iqtisodiyoti sharoitda ishlab chiqarish jarayonida cheklangan rasurslardan samarali foydalangan holda mehnat unumdorligini oshirish va uni samarali tashkil etish mamlakat iqtisodiyoti o’sishiga ishlab chiqarish jarayoni shu jumladan yaratilayotgan mahsulotlarning sifat darajasi, uning raqobatbardoshligiga ham ta’sir ko’rsatadi. Boshqa davlatlar qatori mamlakatimizda ham mazkur yo’nalishga qaratilayotgan e’tibor mehnat, mehnatga munosib haq to’lash, ishchilar mehnatini munosib rag’batlantirish mehnat unumdorligini oshirishda o’z dolzarbligiga ega. Jumladan
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 28.01.2022 yildagi 2022-2026-yillarga mo‘ljallangan ‘’Yangi O‘zbekistonning Taraqqiyot Strategiyasi to‘g‘risi’’dagi PF-60-son Farmonida milliy iqtisodiyotni jadal rivojlantirish va yuqori o‘sish sur’atlarini ta’minlash bo’yicha quyidagi rejalar amalga oshirish ko’zlangan: ‘’Iqtisodiyot tarmoqlarida barqaror yuqori o‘sish sur’atlarini ta’minlash orqali kelgusi besh yilda aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulotni - 1,6 baravar va 2030-yilga borib aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan daromadni 4 ming AQSh dollaridan oshirish hamda “daromadi o‘rtachadan yuqori bo‘lgan davlatlar” qatoriga kirish uchun zamin yaratish.’’¹