Mavzu: Maxsulot tannarxiga kiradigan xarajatlar xisobi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

“ Buxgalteriya hisobi ” fanidan
KURS ISHI
Mavzu: Maxsulot tannarxiga kiradigan xarajatlar xisobi
Bajardi: 66A-19 guruh talabasi Sobirov Fayzullo


Ilmiy rahbar: N.Qayumov

Farg’ona-2022
FARG’ONA POLITEXNIKA INSTITUTI
“ISHLAB CHIQARISHDA BOSHQARUV”
fakulteti “BUXGALTERIYA HISOBI VA AUDIT” kafedrasi
“TASDIQLAYMAN”
“Buxgalteriya hisobi va audit” kafedrasi mudiri
I.Ismanov “____” ____________202_yil


KURS ISHINI BAJARISH BO’YICHA TOPSHIRIQ
Sobirov Fayzullo
(talabaning familiyasi ismi sharifi)


Kurs ishi mavzu: Maxsulot tannarxiga kiradigan xarajatlar xisobi Ishni bajarish uchun boshlang’ich asoslar: O’zbekiston Respublikasi Qonunlari, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qaror, farmon va ma`ruzalari, tanlangan mavzu bo’yicha ijtimoiy-iqtisodiy adabiyotlar, davriy ilmiy nashrlarda chop etilgan ilmiy maqola va tezislar, O’zbekiston Respublikasi Davlat Statistika qo’mitasi statistik to’plamlari, rasmiy internet saytlari ma`lumotlari.
3.Tushuntirish qismi tarkibi:
Kirish
Asosiy qism:

1. 
   Maxsulot tanarxiga kiritiladigan xarajatlar turkumlanishi
   
2. 
   Maxsulot tannarxini xisoblash usullari
   
3. 
   Mahsulоt tannarxini hisоblash kеtma-kеtligi
   

Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
Ilovalar
4. Kurs ishni bajarish grafigi

	Ishning nomi	Ishni bajarish muddati		Bajaranligi to’g`risidagi belgi
		Boshlanishi	Tugashi
1	2	3	4	5
1	Al- Farg’oniy nomli va FarPI axborot resurs markazlarida (ARM) mavzu bo’yicha adabiyotlar yig’ish.
2	Internet saytlardn malumotlarni toppish
3	Ishning rejasini tuzish
4	Birinchi rejani tayyorlash va yozish.
5	Ikkinchi rejani tayyorlash va yozish.
6	Uchinchi rejani tayyorlash va yozish.
7	To`rtinchi rejani tayyorlash va yozish.
8	Xulosa qismini tayyorlash va yozish.
9	Adabiyotlarni rasmiyashtirish
10	Ilovalarni rasmiylashtirish
11	Tugallangan kurs ishini ilmiy rahbarga taqdim etish.

Topshiriq berilgan sana: _____2022 yil
Tugallangan kurs ishni topshirish sanasi: __.__.2022 yil
Kurs ishi rahbari: N.Qayumov

Topshiriqni oldim : ______________ “____”____202__ yil

Kafedra mudiri __________ I.N.Ismanov


T a Q r i z

Ishlab chiqarishda boshqaruv fakultetining__________guruh talabasi__________

__________________________________________________________________
Kurs ishini________________________________________________________
__________________________________________________mavzusida bajargan.

1.Kurs ishining mazmuni _____________________________________________

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2.Kurs ishining ijobiy tomonlari________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Kurs ishining salbiy tomonlari________________________________________

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4.Kurs ishini rasmiylashtirilishi________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
5.Xulosa__________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Taqrizchi: _________________________________________________________________

(Imzo) (F.I.Sh.)

«_____» ____________ 2022 yil.

Kirish

Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida amalga oshirilayotgan kо‘pgina tadbirlar avvalo tarmoq va hududlar iqtisodiyotini rivojlantirishga qaratilgan bо‘lib, ularni amalga oshirishda davlat tomonidan ishlab chiqiladigan qonunqoidalarning о‘rni beqiyosdir. Xо‘jalik yuritishning yangi tashkiliy-huquqiy shakllari paydo bо‘lishi, tadbirkorlikka erkinlik hamda xо‘jalik yurituvchi sub’ektlarga о‘z moliyaviy resurslaridan foydalanishda mustaqillik berilishi, investitsiyalarni jalb qilish uchun huquqiy va iqtisodiy sharoitlar yaratilganligi, yangicha moliya vositalari va omillarning vujudga kelishi investitsiyalashning ilgari amalda bо‘lgan tashkiliy mexanizmini tubdan isloh qilmoqda. Iqtisodiyotning real sektorini rivojlantirish, ishlab chiqarishning texnik va texnologiya jihatdan modernizatsiyalashga keng e’tibor berilmoqda. Jadal va mutanosib iqtisodiy о‘sish, chuqur tapkibiy о‘zgapishlarni amalga oshirish va iqtisodiyotni divepsifikatsiya qilishda faol va aniq yо‘naltirilgan kapital siyosati yuritish eng muhim omil hisoblanadi. 2014 yilda iqtisodiyotimizga jalb qilingan kapitallar hajmi 10,9 foizga о‘sdi va AQSh dollari hisobida 14 milliard 600 million dollarni tashkil etdi. Bunda jami kapital qо‘yilmalarning 21,2 foizdan optig‘i yoki 3 milliapd dollardan ziyodini xopijiy kapital va kpeditlar tashkil qildi. Ularning tо‘ptdan uch qismi tо‘g‘ridantо‘g‘ri xopijiy kapitallardir. 1 O’zbekistonda amalga oshirilayotgan kapital siyosatining о‘ziga xos xususiyati mahalliy xom-ashyo resurslarini chuqur qayta ishlashni ta’minlaydigan, yuqori texnologiyalarga asoslangan yangi ishlab chiqarishlarni tashkil etishga qaratilgan kapital loyihalariga ustuvor ahamiyat berilayotganida namoyon bо‘lmoqda. Olib borilgan tadqiqotlar korxonalar faoliyatida kapital xarajatlarni tо‘g‘ri hisobga olish, dastlabki xujjatlashtirish va iqtisodiy samaradorligini baholash, ularni tegishli ob’ektlar о‘rtasida aniq taqsimlanganligi hamda maqsadli 1 Karimov I.A. “2015 yilda iqtisodiyotimizda tub tarkibiy o’zgarishlarni amalga oshirish, modernizatsiya va diversifikatsiya jarayonlarini izchil davom ettirish hisobidan xususiy mulk va xususiy tadbirkorlikka keng yo’l ochib berish – ustuvor vazifamizdir” – Toshkent: “Xalq so’zi” gazetasi, 17 yanvar 2015

Tashkilotning barcha turdagi moliyaviy va xo'jalik operatsiyalarini amalga oshirish pul mablag'larining harakati - ularning tushishi va sarflanishi bilan birga keladi. Korxona mablag'lari kassada, hisob -kitob, chet el valyutasida va banklardagi boshqa hisobvaraqlarda bo'lgan rus va xorijiy valyutadagi unga tegishli mablag'lar miqdori sifatida belgilanishi mumkin. Eng yaxshi ta'sirga erishish uchun pul oqimi bilan bog'liq boshqaruv qarorlarini qabul qilish iqtisodiy faoliyat tashkilot rahbariyati mablag 'holati to'g'risida doimo xabardor bo'lishi kerak.
Hozirgi vaqtda, Rossiyaning ko'plab korxonalarining moliyaviy ahvoli o'ta beqaror bo'lsa, ularning moliyaviy va buxgalteriya xizmatlari uchun tahlil va boshqarishning asosiy ob'ektlaridan biri pul oqimlari bo'lishi kerak, ular pul mablag'larining barcha tushumlari va to'lovlari sifatida tushuniladi. korxona o'zining joriy, investitsiya va moliyaviy faoliyat.
Umuman olganda, korxonaning pul oqimi - bu uning iqtisodiy faoliyati natijasida hosil bo'lgan pul mablag'larining tushumlari va to'lovlari yig'indisidir, ularning harakatlari vaqt, tavakkalchilik va likvidlik omillari bilan bog'liq.
Hatto muvaffaqiyatli tashkilotlarda ham to'lov qobiliyati vaqt o'tishi bilan har xil turdagi pul oqimlarining nomutanosibligi natijasida yuzaga kelishi mumkin. Pul tushumlari va to'lovlarining sinxronizatsiyasi bankrotlik xavfi bo'lgan tashkilotni inqirozga qarshi boshqarishning muhim qismidir.
Pul oqimlarini boshqarishning faol shakllari tashkilotga to'g'ridan -to'g'ri pul mablag'lari hisobidan hosil bo'lgan qo'shimcha daromad olish imkonini beradi. Gap, birinchi navbatda, aylanma aktivlar tarkibidagi mablag'larning vaqtincha bo'sh qoldiqlaridan, shuningdek moliyaviy investitsiyalarni amalga oshirishda to'plangan investitsiya resurslaridan samarali foydalanish haqida ketmoqda.
Binobarin, pulni boshqarishning maqsadi - mablag'larni qabul qilish va sarflash yo'nalishlari, hajmi, tarkibi, tuzilishi, ob'ektiv va sub'ektiv, tashqi va ichki omillarga ob'ektiv, aniq va o'z vaqtida tavsif beradigan kerakli hajm va parametrlarni olish. pul oqimining o'zgarishiga boshqacha ta'sir ko'rsatadi. ... Yuqoridagi omillar ish mavzusining dolzarbligini aniqlaydi.
Respublikamiz mustaqillikka erishganidan so’ng iqtisodiyotning barcha sohalarini rivojlangan mamlakatlar tajribasiga asoslangan holda rivojlantirish zaruriyati tug’ildi. Mustaqillikning ilk yillarida Prezidentimiz tomonidan belgilab berilgan iqtisodiyotni rivojlantirishning ustuvor yo’nalishlari bugungi kunga kelib o’zining ijobiy natijalarini bermoqda. Bu borada ta’kidlash joizki, “Mamlakatimiz iqtisodiyotini tarkibiy o’zgartirish, tarmoqlarni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilashga doir loyihalarni amalga oshirish uchun investitsiyalarni jalb qilish borasida bajarilayotgan ishlar alohida e’tiborga loyiq. 2019 yilda ana shu maqsadlarga barcha moliyalashtirish manbalari hisobidan 15 milliard 800 million AQSh dollari miqdorida investitsiyalar jalb etildi va o’zlashtirildi. Bu 2018 yilga nisbatan 9,5 foiz ko’p demakdir. Jami investitsiyalarning 3 milliard 300 million dollardan ziyodi yoki 21 foizdan ortig’i xorijiy investitsiyalar bo’lib, shuning 73 foizi to’g’ridan-to’g’ri chet el investitsiyalaridir. Investitsiyalarning 67,1 foizi yangi ishlab chiqarish quvvatlarini barpo etishga yo’naltirildi. Bu esa 2019 yilda umumiy qiymati 7 milliard 400 million dollar bo’lgan 158 ta yirik ishlab chiqarish ob’ekti qurilishini yakunlash va foydalanishga topshirish imkonini berdi”.1
Ma’lumki, hozirgi bozor munosabatlari sharoitida har qanday korxona ishlab chiqarish faoliyatini mo’’tadil yuritishi va uning samaradorligini oshirish uchun moddiy resurslar bilan etarli darajada ta’minlangan va ulardan samarali foydalangan bo’lishi talab etiladi. Bu borada, ishlab chiqarish zahiralaridan samarali foydalanish natijasida ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning o’rtacha xarajatlari yoki tannarxlari pasayadi. Buning natijasida korxonalarning sof foydasi ortadi. Shuning bilan birgalikda ishlab chiqarish zahiralaridan o’rindoshlik bilan foydalanish oqibatida ishlab chiqarilayotgan mahsulotlaring sifatlari yaxshilanadi, xizmat qilish muddatlari esa ko’payadi. Shu nuqtai-nazardan xo’jalikning ishlab chiqarish zahiralari bilan ta’minlanishi va ulardan foydalanish darajasini uzluksiz ravishda tahlil qilib turish va ular asosida mavjud imkoniyatlarni aniqlash hamda ularni jalb qilish bo’yicha chora-tadbirlar ishlab chiqish katta ahamiyatga egadir.
Ishlab chiqarish zahiralaridan samarali foydalanishni yo’lga qo’yishda iqtisodiy tahlil va buxgalteriya hisobining ahamiyati kattadir. Korxonada ishlab chiqarish zahiralaridan qay darajada foydalanilayotganligini tahlil etish natijasida ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarga sarflanayotgan xarajatlarini tejash maqsadida foydalanilmay qolgan ichki imkoniyatlarni topish mumkin. Buning uchun esa, ishlab chiqarish zahiralarining holati va ulardan foydalanish taxlilining o’tkazilish ketma-ketligini har bir korxona o’zining tahlil o’tkazish maqsadidan kelib chiqib belgilashi kerak. Demak, ishlab chiqarish zahiralarini tahlili asosan korxonaning ular bilan qanchalik ta’minlanganligi, ularni sotib olish va saqlash bilan bog’liq xarajatlarni to’g’ri boshqarish va ulardan samarali foydalanish yo’llariga hamda mahsulot tannarxida materiallar miqdorini ular sifatiga ta’sir etmagan holda kamaytirishga e’tibor beriladi. O’z navbatida, ishlab chiqarish zahiralaridan foydalanish holati asosan buxgalteriya hisobi va hisoboti ma’lumotlariga asosan baholanganligi sababli, ular hisobini to’g’ri tashkil etish va yuritish talab etiladi biri hisoblanadi.
Yuqoridagi fikrlar, korxonalarda ishlab chiqarish zahiralaridan samarali foydalanish jarayoni hisobi va tahlili borasida hanuzgacha muhim va o’z echimini kutayotgan zaruriy masalalardan biri bo’lib qolayotganligi va shu bois, bu borada hisob va tahlil sohasida jiddiy ilmiy izlanishlar olib borish zarurligini taqozo etadi. Bu esa, bitiruv malakaviy ishi mavzusining naqadar dolzarb ekanligini ko’rsatmoqda.