Мавзу: Математика фанининг тарихи, методи ва метадалогияси

 
arabcha teksti 1937 yilda 
Haydarobodda nashr etildi
, 
Bu asarning A. M. Belenitskiy va G. G. Lemmleyn tomonlaridan 
bajarilgan rus tilidagi tarjimasi «Mineralogiya» nomi bilan 1963 yilda Moskvada nashr etildi. 
«Mineralogiya» asari ikki qismdan iborat bo‘lib, 36 bobni tashkil qiladi; birinchi qismida 
minerallar, ularni aniqlash usullari, qimmatli toshlarni ma`lum tartibdagi klassifikatsiyasi bayon 
etilgan. 12 bobdan iborat ikkinchi qismida esa temir, uni ishlash usullari, po‘lat ishlab chiqarish 
texnologiyasi va boshqalar bayon etilgan. 
Mashhur olim Beruniyning mineralogiya va fizika fanlari tarixida katta xizmati shundan 
iboratki, u birinchi bo‘lib minerallarning solishtirma og‘irliklarini hisobladi. Uning o‘zi o‘lchash 
ishlari o‘tkazib, minerallarning solishtirma og‘irliklarini shunday aniq hisoblaganki, bu natijalar 
hozirgi zamon olimlarini ham hayratda qoldiradi. 
Beruniy bayon etgan, temir va po‘lat haqidagi ma`lumotlar, metallurgiya va kimyo fanlari 
tarixida, X—XI asrlarda O‘rta Osiyoda metall ishlab chiqarish yuqori darajada ekanligi haqidagi 
ma`lumotlarni asoslashda juda katta rol‘ o‘ynaydi. 
7. «Dorilar haqida» («Kitob as-saydana») kitobida o‘sha davrlarda ma`lum bo‘lgan dorivor 
o‘simliklarning lug‘atini al‘favit tartibida tuzadi. Dori tayyorlanadigan har bir o‘simlik haqida 
ma`lumotlar, ulardan ba`zilarining o‘sadigan joylari haqida ma`lumotlar beriladi. 
Bu asar yakkayu-yagona qo‘l yozma shaklda saqlangan bo‘lib, uning ba`zi parchalari 
Yevropa tillariga tarjima qilingan. Bu asar birinchi marta 1973 yilda rus va o‘zbek tillarida 
Toshkentda nashr etildi

---

109 
Juda ko‘p fanlar sohasida ajoyib, sermazmun asarlar yaratgan butun umrini fanga 
bag‘ishlagan va o‘tkir talantini tabiiyot sirlarini ochish uchun kurashga sarflagan, o‘z zamonasining 
qarama-qarshiliklariga, fan ahllari uchun tinch bo‘lmagan hayotga bardosh bergan Beruniy, 
haqiqatan ham progrsssiv olim hisoblanadi. Hozirgi vaqtda Beruniynnng nomi butun jahonga 
mashhurdir. 
1973 yilda dunyodagi barcha progressiv jamoatchilnk mashhur o‘zbek olimi Beruniyning 
tug‘ilganiga 1000 yil to‘lishi munosabati bilan yubileyini tantanali nishonladi.