Мавзу: Математика фанининг тарихи, методи ва метадалогияси


Oltmishlik sanok sistemasi



Download 1,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/99
Sana11.01.2022
Hajmi1,73 Mb.
#347112
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   99
Bog'liq
Мавзу Математика фанининг тарихи, методи ва метадалогияси

Oltmishlik sanok sistemasi
. Oltmishlik sanok sistemasini grek astronomlari bobilliklardan 
kabul kilishgan. 
Oltmishlik  sanok  sistemasi  uzining  arifmetik  xususiyatlariga  kura  Bobilliklarda  sanok 
sistemasining  asosi  uchun  kabul  kilingan.  CHunki,  uning  buluvchilari  soni  boshka  sonlarga 
karaganda  kup  bulgan.  XVII  Asrning  etuk  matematiklaridan  biri  Vallisning  fikricha,  nazariy 
arifmetika  etarlicha  darajada  kutarilgandan  keyingina,  nomerlashning  oltmishlik  sanok  sistemasi  
kullana  boshlangan.  Kantorning  fikricha,  oltmishlik  sanok  sistemasining  kabul  kilinishiga  asos 
bulib,  doirani  6  ta  sektorga  bulish  xizmat  kiladi.      Boshka  tomondan  doirani  360  ga  bulish  kabul 
kilingan bulishi mumkin. Bu soni bobilliklarning bir yildagi kunlar soniga mos keladi. Bunday izox 
xakikatga yakinrok keladi. CHunki, bobilliklar bir yilni xar birida 30 kun bulgan 12 oyga bulishgan, 
ya`ni  360  kunga.  Ortikcha  5  kunni  esa  xar  olti  yilda  bir  marta  kushimcha  «kabisa»  oyini  kiritib 
xisobga olingan.  
Kevichning nazariyasiga kura, oltmishlik sanok sistemasi ikkita mavjud va bir-biriga boglik 
bulmagan sanok sistemalarini, unlik va oltilik sanok sistemalarini  birlashtirishdan paydo bulgan.   
Xakikatga  yanada  yakinrok  gipotezani    Neygebauer  olga  surgan.  «Oltmishlik  sanok 
sistemasi  ulchovlarning  oltmishlik  sistemasida  kelib  chikkan».  Xakikatdan  xam  kadimgi 
bobilliklarga xos arxeologik yodgorliklarda oltmishlik ulchov birligi juda kup uchraydi. Xususan,  1 


 
20 
talant 60 minaga teng, 1 mina esa uz navbatida 60 shekelga teng. Ogirlik ulovlari bir vaktning uzida 
pul birligining xam ulchovi bulgan. Bunda shuni nazarda tutish kerakki, kadimgi bobilliklarda pul 
bulmagan  va  ular  kumushning  ogirliga  teng  bulgan  mikdor  bilan  belgilangan.  SHuning  uchun 
oltmishlik sanok sistemasi  ulchovning  ogirlik-pul  birliklari bilan  boglangan.  Ma`lumki,  savdoning 
rivojlanishi  xam  xisob  texnikasini  rivojlanishiga  uziga  xos  ta`sir  kursatadi.  Ogirlik  birliklarining 
kasr kismlari bilan kup ish olib borilgan. Unlik sanok sistemasi kullangaligiga karamay, bir ogirlik 
birligini  ikki  va  uch  teng  kismlarga  bulingan.  1G`3  ni  teng  ikkiga  bulishdan  1G`6  kelib  chikkan. 
Ana  shu  davrda  mavjud  ogirlik  ulchovi  talant,  mina  va  shekel  edi.  Minaning  1G`6  kismi  10 
shekelga teng. Mina va shekelning ekvivalenti ana shu erdan paydo bulgan bulishi mumkin. Bu ikki 
birliklar  birgalikda  foydalana  boshlangan.  Oltmishlik  sanok  sistemasining  kelib  chikish  ana  shu 
jarayonning mevasi bulishi mumkin.  

Download 1,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish