Mavzu: Matematik Statistik tanlanmani sinflarga ajratish usuli bilan chastotali variantsimon qator tuzish Reja

Mavzu:Matematik Statistik tanlanmani sinflarga ajratish usuli bilan chastotali variantsimon qator tuzish
Reja:

1. 
   Matematik statistikaning asosiy tushunchalari.
   
2. 
   Tanlanmaning turlari.
   
3. 
   Tanlanma metod.
   
4. 
   Tanlanmaning re’rezentativligi. Statistik taqsimot.
   

Extimollar nazariyasi va matematik statistika fanlari bir biri bilan uzviy bog’langan bo`lib, bo`lardan birinchisi ommaviy (yal’i) tasodifiy hodisalarni extimoliy qonuniyatlarini o`rgansa, ikkinchisi yahni matematik statistika fani esa ana shu tasodifiy hodisalar bo`ysunadigan qonuniyatlarni tajriba yuli bilan aniqlash maqsadida statistik mahlumotlarni to`’laydi va o`rganadi. Matematik statistikaning birinchi vazifasi statistik mahlumotlarni to`’lash va gru’’alash usulini kursatish bo`lsa, uning ikkinchi vazifasi - statistik mahlumotlarni taxlil qilish metodlarini ishlab chiqish dan iboratdir.

Shunday qilib, matematik statistikaning vazifasi ilmiy va nazariy xulosalar xosil qilish maqsadida statistik mahlumotlarni to`’lash va ularni ishlab chiqish metodlarini yaratishdan iboratdir.
XX asrda rus matematiklari: V.I.Romanovskiy, A.N.Kolmogorov, L.N.Bolg’shev, N.V.Smirnov; ingliz olimlari: Stg’yudent, R.Fisher, E.’irson; amerika olimlari: Yu.Neyman, A.Valg’d va o`zbek olimi S.X.Sirojiddinov, hamda uning shogirdlari tomonidan matematik statistika fanini rivojlanishiga katta xissa kushdilar.
Matematik statistika fanining asosiy tushunchalari.
Aytaylik bir jinsli ob’ektlar to`’lamini uning sifat yoki son belgisiga ko`ra o`rganish talab etilgan bo`lsin. Masalan, fermer yoki shirkatlar uyushmasida yetishtirilgan ‘axta xosilini sifat belgisi, uning navi (sorti), son belgisi bo`lib uning xajmi esa (ogirligi), xosildorligi xizmat kiladi.
1-ta’rif. Taxlil qilish uchun ajratilgan yoki keltirilgan bir jinsli ob’ektlar to`’lamini bosh to`’lam deyiladi.
Masalan, xujalikni yetishtirgan k/x maxsulotlari to`’lami, Qo`qon shaxrida tahlim olayotgan talabalar to`’lami, kabi misollar bosh to`’lamga misol bo`ladi.
Ko`’incha to`’lamni o`rganish maqsadida undagi barcha ob’ektlar tekshiriladi. Ammo to`’lamga tegishli barcha ob’ektlarni (ularni soni juda katta bo`lsa) tekshirish iqtisodiy va jismonan mumkin bo`lmaydi. Bunday hollarda bosh to`’lamga tegishli mahlum bir qism ob’ektlar to`’lami tekshiriladi.
2-ta’rif. Bosh to`’lamdan o`rganish uchun tasodifiy ravishda tanlab olingan mahlum bir qism ob’ektlar to`’lamiga tanlanma to`’lam yoki tanlanma deyiladi.
Bosh to`’lam Qo`qon universitetida tahlim olayotgan talabalar to`’lami bo`lsa, xususan iqtisod kulliyotining EK-4 gurux talabalari tanlanma to`’lamni tashkil etadi.
Bosh to`’lam yoki tanlanma to`’lamning xajmi deb shu to`’lamdagi ob’ektlar soniga aytiladi. Masalan 1000ta elektr chirog’idan tekshirish uchun 50ta chiroq tanlab olingan bo`lsa, u holda bosh to`’lamni xajmi =1000 ga, tanlanmaning xajmi esa 50 ga teng bo`ladi.