Mavzu: Markaziy osiyo qadimgi yozuvlari Reja: Ilk yozuvlar tarixi va ularning o’rganilishi

Tilshunos D.Dringer oromiy  yozuvi tarixida  ikki  muhim  bosqichni  alohida  ta`kidlab  o`tadi: 1) birinchi  davr -miloddan  avvalgi  IX – VII  asrlar. 2) oromiy  yozuvining  “oltin  asri”,  ya`ni  bu  davrda  oromiy  tili  xalqaro  muloqot-jahon  tili darajasiga ko`tarildi va Yaqin Sharqning rasmiy tili maqomini oladi. Keyinchalik, oromiy yozuvi tobora sharqqa tomon keng tarqala  boshladi, Aho-moniylar saltanatini qamrab, Turonzaminning shimoliy chegarasigacha etib  bordi.

• Tilshunos D.Dringer oromiy  yozuvi tarixida  ikki  muhim  bosqichni  alohida  ta`kidlab  o`tadi: 1) birinchi  davr -miloddan  avvalgi  IX – VII  asrlar. 2) oromiy  yozuvining  “oltin  asri”,  ya`ni  bu  davrda  oromiy  tili  xalqaro  muloqot-jahon  tili darajasiga ko`tarildi va Yaqin Sharqning rasmiy tili maqomini oladi. Keyinchalik, oromiy yozuvi tobora sharqqa tomon keng tarqala  boshladi, Aho-moniylar saltanatini qamrab, Turonzaminning shimoliy chegarasigacha etib  bordi.
• 2.Bugunda  arxeologlar  va tarixchi  olimlar  hamda  tilshunoslarning  yangi  avlodi  shakllandi. Endi ular  qadimgi yozuvlarni  birpastda o`qiy  oladilar. Moziy qariga  kirib, qadimgi  xalqlar hayotiga  oid  tarixiy  voqealar  haqida ilmiy xulosa bera oladilar. Ayni  paytda  asrlar  osha bizgacha etib kelgan  xatlar  mazmuni, o`z  sirlarini ochmoqda. Buni yana bir muhim jihati shundaki, ayni  o`sha  zamonlardan  tilning  fonetik  tuzilishiga  ega,  ya`ni  harfli  belgili  hamda  nutq  tovushlarini  ifodalovchi  alifbolar  shakllana  boshladi.

• “Avesto”  tili.
• Miloddan  avvalgi  I ming  yillikning  birinchi  yarmida  yurtimizda joylashgan  turli  xalqlar qadimgi  sharq-eroniy  tillar  shevalarida gapirganlar. Ularning  etnik  qiyofasi  va  so’g’dlar, baqtriylar, xorazmiylar  va  saklar  qarindosh  xalqlar bo’lib, bir-birlarini yaxshi  tushunganlar. Ayniqsa, dehqonchilik  bilan mashg’ul bo’lgan, o’troq  xo`jaligiga  oid  aholining  moddiy  va  ma’naviy  madaniyatida  ancha  o’zgarishlar  bo’lgan.
• Qadimgi  sharq-eron  tillarni  o’rganishga  oid  katta  ilmiy  adabiyot mavjud. Ushbu tillar  guruhini Avesto  tili, so’g’dlar, xorazmiylar  va  baqtriylar  tillari  tashkil  qilgan.