Mavzu: mahsulot (ish, xizmat)lar ishlab chiqarish xarajatlari tahlili reja

1.3. Xarajatlarni turkumlash: ishlab chiqarish va noishlab chiqarish xarajatlari, «o‘zgaruvchan» va «o‘zgarmas» xarajatlar

1.3. Xarajatlarni turkumlash: ishlab chiqarish va noishlab chiqarish xarajatlari, «o‘zgaruvchan» va «o‘zgarmas» xarajatlar

Mahsulot (ish, xizmat)larni ishlab chiqarish tannarxi ishlab chiqarish yoki qayta ishlash jarayonida ishlatilgan tabiiy resurslar, xomashyo, materiallar, yoqilg‘i, energiya, asosiy vositalar (amortizatsiya), mehnat rusurslari va boshqa ishlab chiqarish bilan bog‘liq xarajatlarining qiymat ko‘rinishini ifoda etadi.

Mahsulotning ishlab chiqarish tannarxiga ishlab chiqarishni tashkil qilish uslubi va texnologiyasi bilan belgilangan mahsulotni ishlab chiqarish (ish, xizmatlar bajarish) bilan bevosita bog‘liq xarajatlar kiritiladi. Bularga: bevosita va bilvosita moddiy xarajatlar, bevosita va bilvosita mehnat xarajatlari, ishlab chiqarish yo‘nalishidagi ustama xarajatlar hamda boshqa bevosita va bilvosita xarajatlar kiradi. Ishlab chiqarishning moddiy xarajatlari tarkibiga quyidagilar kiradi:

- tashqaridan sotib olinadigan ishlab chiqariladigan mahsulot tarkibiga kirib, uning asosini tashkil etadigan yoki mahsulot tayyorlashda (ish bajarishda, xizmat ko‘rsatishda) zarur komponent hisoblanadigan xomashyo va materiallar;

- mahsulotni o‘rash hamda boshqa ishlab chiqarish zaruriyatlari uchun sotib olingan materiallar, ta’mirlash uchun ehtiyot qismlar, moslamalar va boshqa mehnat buyumlari;

- texnologik maqsadlar, binolarni isitish, barcha turdagi energiyani ishlab chiqarish uchun sarflanadigan chetdan sotib olingan yoqilg‘ining hamma turlari;

- korxonaning texnologik, transport va boshqa ishlab chiqarish, shuningdek, xo‘jalik zaruriyatlariga sarflanadigan sotib olinadigan barcha turdagi energiya;

- tabiiy kamayishining me’yor chegarasidagi moddiy resurslarning kamomadi va buzilishlaridan yo‘qotishlar;

Ishlab chiqarishdagi mehnatga haq to‘lash xarajatlariga quyidagi moddalar kiradi: