Mavzu: Magnit maydon. Bir jinsli magnit maydonida zaryadlangan zarralarning harakati

W

 marta aylanayotgan bo„lsa, elektronning bu harakatidan 

hosil bo„lgan tok kuchi: 

2

W

e

I

                                                   (29) 

ga teng bo„ladi. 

Bunda: e – elektron zaryadi. 

  I – tok kuchi. 

Magnit xususiyatlariga asosan, har bir atom yoki 

molekulani, yopiq elektron toklar tizimi – molekulyar 

toklar deb atashadi. Har bir elektron orbital tok Pme 

magnit momenti bilan xarakterlanadi (14.16 - rasm). 

Bunday mikro aylanma tokning magnit momenti: 

2

2

2

2

eWr

r

W

e

S

I

Р

ор

 (30) 

ga tengdir 

 

14.16-rasm. Elektronning orbital   tok magnit 

momenti 

 

Bu magnit moment elektronning orbita bo„ylab harakati tufayli vujudga kelayotgan uchun uni 

orbital magnit momenti deb ataladi va uni Rorb harfi bilan belgilanadi. 

 

r– radiusli orbita bo„ylab   – tezlik bilan harakat qilayotgan elektron: 

2

r

m

r

m

L

ор

                                      (31) 

---

ga teng bo„lgan orbital mexanik momentga ham ega bo„ladi. 

Bunda m – elektron massasi. 

Rorb va Lorb larning yo„nalishlari qarama-qarshi bo„lib, ularning nisbat orbital giromagnit nisbat deb 

atalib, uni Gorb harfi bilan belgilanadi. 

m

е

L

Р

оrb

оrb

2

G

orb

                                      (32) 

ga teng. 

Elektron xususiy mexanik moment-spin (Lsp) ga hamda unga mos ravishda xususiy magnit momenti 

(Rsp) ga ham ega. Eektron spinining absolyut qiymati: 

h

L

sp

2

3

                                                (33) 

ga teng bo„lib, bunda h-plank doimiysi bo„lib, 

s

j

h

34

10

63

,

6

ga teng. 

 

Elektronning xususiy magnit momenti (magnit moment spini)ning absalyut qiymati: 

Б

sp

Р

3

                                       (34) 

teng bo„ladi. Bundagi μB –Bor magnetoni deb atalib u 

л

Б

Т

ж

m

еh

23

10

927

,

0

2

 ga tengdir. 

Elektronning spin giromagnit nisbati, orbital giromagnit nisbatidan ikki marta kattadir: 

m

е

L

Р

Г

сп

сп

сп

                                                    (35) 

Silindrik magnitik o„qiga perpendikulyar bo„lgan S 

ko„ndalang kesimida barcha molekulyar toklar 

o„zaro kompensatsiyalashadi.(17-rasm)  

 

 

14.17-rasm. Silindrik magnitik ko„ndalang 

Magnitikning yon sirtida, ko„ndalang kesimning 

perimetrida toklar noldan farqli bo„ladi (18 - rasm). 

 

 

14.18-rasm. Magnitikning yon sirtidagi molekulyar 

---

kesimidagi molekulyar toklar. 

toklar. 

Natijada, silindrik magnitikni solenoidga o„xshatish mumkin va uning tashqi sirtining birlik uzunligida 

o„tkazgichning I0 tokli bitta o„rami bor deb hisoblash mumkin. Bu tok magnitikning molekulyar toklariga 

ekvivalent bo„lganligi uchun N′ kuchlanganlikli va

0

0