Mavzu: Magmatik, metamorfik cho`kindi tog` jinslari, ularning hosil bo`lishi, xossa va xususiyatlari

Struktura. Mayda cho‘kindi jinslarning strukturasi ko‘proq mikroskopik belgi bo‘lib, asosan shliflarda mikroskop ostida o‘rganiladi. Yirik bo‘lakli jinslarning tuzilishi esa oddiy ko‘z bilan kuzatiladi.

Bo‘lakli jinslarning strukturasi quyidagi turlarga bo‘linadi:

1. Psefitli (yirik bo‘lakli) struktura. Bo‘laklarning o‘lchami 2 millimetrdan katta.

2. Psammitli (o‘rta bo‘lakli) struktura. Bo‘laklar 0,1-2 mm atrofida.

3. Alevritli (mayda bo‘lakli) struktura. Donalar 0,01-0,1 mm. 4. Pelitli struktura. Zarrachalar 0,01 mm dan kichik.

Bo‘lakli jinslar bo‘shoq va sementlangan bo‘lishi mumkin. Sement-langan jinslarda bo‘lak donalaridan tashqari sement ham uchraydi. Sement materiallari karbonatlar, temir gidroksidi, gips, kremnezyom va fosfat minerallari, gil va boshqa moddalardan tashkil topgan. Sement bilan bo‘laklarning o‘zaro miqdoriga ko‘ra sementlanish bir necha turga bo‘linadi:

Kimyoviy usul bilan hosil bo‘lgan jinslarda donalarning shakli va katta-kichikligi minerallarning kristallanish kuchiga va eritmalarning konsentratsiyasiga bog‘liq. Kimyoviy tog‘ jinslarida donalarning katta-kichikligiga qarab strukturalar quyidagi turlarga bo‘linadi.

1. Dag‘al donali strukturada donalar 1 mm dan katta bo‘ladi.

2. Yirik donali - 0,25 - 1,0 mm.

3. O‘rta donali - 0,1 - 0,25 mm.

4. Mayda donali - 0,05 - 0,1 mm.

5. Mikrodonali - 0,05 - 0,01 mm.

6. Afanitli - 0,01 - 0,001 mm.

7. Kolloidalli - 0,001 mm dan kichik.

8. Oolitli strukturada donalar asosan ellipsoid shaklida bo‘ladi.

Biogen tog‘jinslarining strukturasini turlarga bo‘lganda fauna va floraning saqlanish darajasi hisobga olinadi. U ikki turga bo‘linadi:

1. Biomorf strukturali jinsda fauna va flora juda yaxshi saqlangan bo‘lib, u organizmlarning hayot faoliyati joyida to‘planadi.

2. Detrusov strukturarali jinsda fauna va flora bo‘lak holida uchraydi. Bunga sabab, dengiz suvi oq imi ta'sirida ular bir joydan boshqa joyga ko‘chirilishi jarayonida maydalanadi.