Mavzu: Madaniyat nima. Madaniyat tushunchasi va turlari. Markaziy Osiyo xalqlari madaniyatida “Avesto” va Zardushtiylik talimotining tutgan o’rni. Reja

Madaniyatning qiymati- ma'lum bir shaxsning, ijtimoiy guruhning, jamiyatning ma'naviy hayotida biror narsaning (kimningdir) o'ziga xos ob'ektiv ijobiy ahamiyati, har xil ahamiyatga ega tashuvchilarda mujassamlashgan va ma'lum bir madaniyatning belgilar tizimida ifodalangan.
Qiymat yo'nalishi- madaniyatni his -tuyg'ular, fikrlar, niyatlar va harakatlarda amalga oshirish yo'nalishini belgilaydigan ruhiy determinantlar, odamlar (yoki shaxs) munosabatlari va faoliyati majmuasi.
Evolyutsionizm- madaniyat nazariyasida - insoniyat uchun madaniyatning bosqichma -bosqich tarixiy taraqqiyotining past darajadan yuqori davlatlargacha bo'lgan yagona yo'l g'oyasi. Shaxsiy madaniyatlar rivojlanmayotgan yo'l (ba'zilari umuman yo'q bo'lib ketadi), boshqalari esa ko'proq va ko'proq madaniy yutuqlarga erishadilar.
Elita(fr. dan elita- tanlangan, tanlangan, eng yaxshisi) madaniyat- 1) "ruhiy aristokratiya" madaniyati, jamiyat guruhlarining yuqori madaniyatli vakillari; 2) ma'naviy aristokratiyadan tashqari, asosiy maxfiylik, qadriyat-semantik o'zini o'zi ta'minlash bilan ajralib turadigan, keng ma'noda ommaviylikdan farqli o'laroq, madaniyat (shu jumladan iste'molchi, "ommabop") bilan ajralib turadigan, ayrim subkulturalarni, jamiyatning imtiyozli guruhlarini belgilash. .
Madaniyat tillari- imo -ishora tizimlari, ular yordamida va har xil qiymat ma'nolari ifodalanadi va madaniy va madaniyatlararo aloqa, madaniy qadriyatlarning saqlanishi va uzatilishi ta'minlanadi.
Madaniyat (lotincha madaniyat- etishtirish, qayta ishlash) - bu inson va insoniyat hayotini tasvirlash uchun mavjud bo'lgan asosiy (asosiy) atamalardan biridir. U tabiat bag'ridan chiqqan inson faoliyati bilan bog'liq bo'lgan hamma narsani qamrab oladi va shuning uchun, eng umumiy ma'noda, "madaniyat" "tabiat" ga (tabiat) qarshi. Madaniyat - bu ikkinchi tabiat, ya'ni "homo sapiens" ning ma'naviy va moddiy faoliyati natijalari bilan bog'liq bo'lgan hamma narsa. Tabiatdan chiqqan odam ishlov berishga duchor bo'lgan tabiiy materiallar va tabiiy materiallar va resurslardan yaratilgan buyumlar (artefaktlar, ya'ni sun'iy ravishda yaratilgan narsalar). Lekin bu faqat madaniy tadbirlar bilan chegaralanmaydi. Va odam o'zini tabiiy mavjudot sifatida bo'ysundiradi, o'zini shaxs sifatida tarbiyalaydi, o'zi ustida ishlaydi, o'zi nimadir qiladi, tabiatan o'ziga xos bo'lgan intellektual, jismoniy va ma'naviy resurslarni rivojlantiradi. Demak, lotincha "madaniyat" so'zining ikkinchi ma'nosini ta'lim, tarbiya beruvchi deb atash mumkin. Ruh madaniyati haqida birinchi marta Tsitseron (miloddan avvalgi I asr qadimgi Rim notiqlari) "kultura animae" (ruhni qayta ishlash) iborasini ishlatib aytgan. Undan oldin "qishloq xo'jaligi" yoki erni etishtirish iborasi keng tarqalgan edi.
Bu atamada ikkinchi semiotik (imo-semantik) tushuntirish ham mavjud. Qadimgi Rimda "kultus" so'zi ham hurmatni bildirgan. Demak, kult o'ziga xos turga kiradi qiymat(birinchi navbatda diniy), bu odamlarni jamiyatga, masalan, xalqqa birlashtiradi.
Deb nomlangan faol madaniyat ta'rifiga yondashuv. Shunday qilib, 20 -asrning yarmidagi taniqli amerikalik sotsiolog P.Sorokinning yozishicha, madaniyat kamida ikki kishi o'zaro ta'sir qiladigan joyda paydo bo'ladi (faoliyat so'zidan!). Ularning birgalikdagi faoliyatining natijasi yangi g'oya yoki biror narsa bo'lishi mumkin va bu natija madaniyatdir.
Nuqtai nazaridan faollik yondashuvi madaniyat - insonning tabiatga va jamiyatga moslashuvining ekbiologik jihatdan rivojlangan mexanizmi (E. Markarian).
Uning ta'rifiga qiymatli yondashuv madaniyat so'zining etimologiyasiga ikkinchi yondashuvdan kelib chiqadi. Siz ma'lum bir guruh odamlar uchun qadrli bo'lgan narsani o'qishingiz mumkin. Madaniyat odamlar birlashadigan ma'lum qadriyatlar tizimi sifatida kultdan kelib chiqadi. Hind-budda madaniyati, islom madaniyati, xristian madaniyati va boshqalar kabi hodisalar shunday paydo bo'ladi. aniqki, tarixda odamlar to'plangan qadriyatlar tizimini din belgilagan. 20 -asrda Rossiyada o'tkazilgan marksistik gumanitar fanlarda madaniyat, shuningdek, tarixiy rivojlanish jarayonida u yoki bu jamiyat tomonidan yaratilgan ma'naviy va moddiy qadriyatlar tizimi sifatida ta'riflangan.