Mavzu: Lokal komp`yuter tarmoqlari

Protokollar, mijozlar va serverlar
P rotokol bu komp`yuterlar orasidagi aloka o`rnatilishida, ma`lumotlarni kabul kilish va uzatishda foydalaniladigan signallar
standartidir. Ya`ni komp`yuterlar protokol
yordamida biri - biri bilan boglanadi.
Protokol to`gri bo`lsagina, komp`yuterlar o`rtasida aloka o`rnatiladi. Bu komp`yuterlarning boglanish tartibi yoki standartidir.
Server bu boshka komp`yuter yoki programmalarga xizmat ko`rsatadigan komp`yuter yoki programmadir. Ya`ni boshka komp`yuterlarga o`zining fayllaridan foydalanishga ruxsat beruvchi komp`yuter Server xisoblanadi.
INTERNETning ishlash tartibi
Faraz kilaylik, INTERNETda biror saxifani ochib ko`rmokchisiz. Saxifa adresini kiritdingiz va uni ochdingiz. Kanday kilib bir necha dakikada saxifa sizning ekraningizda paydo bo`ladi? Bu saxifalarni topish uchun, sizning WWW ko`rish programmangiz URL dan kanday foydalanadi? Saxifani topish uchun programma provayderda joylashgan domen nomlari xizmati programmalar majmuidan foydalanadi.
E`tibor bergan bo`lsangiz domenlar nomi ko`pincha .com, .edu yoki .org bilan tugaydi.
Kuyida ommabop identifikator lar misollar bilan keltirilgan.
*.com Tijorat tashkilotlari uchun ishlatiladi, masalan: microsoft.com, ibm.com.
*.edu O`kuv muassasalari uchun ishlatiladi, masalan: vcu.edu (Virginia Commowealth University), cmu.edu (Karnegi Mellon Universiteti), wsu.edu (Washington State
University)
*.gov Davlat muassasalari (AKSh) uchun ishlatiladi, masalan: whitehouse.gov (Ok uy), jro.gov (US Goverment Rrinting Office).
*.org Notijorat tashkilotlar uchun ishlatiladi, masalan: irex.org (Ayreks tashkiloti), redcross.org (Amerika Kizil kresti).
*.net INTERNET ning xizmat provayderlari uchun ishlatiladi, masalan: internic.net (InterNIC), si.net (Sprint International).
INTERNETGA ULANISh TARTIBI.
INTERNETga boglanish uchun nima kilish kerak? INTERNETga boglanish uchun avvalambor komp`yuter, aloka kanali, modem va programma taominotiga ega bo`lish kerak. Provayder telefon rakamlarini olish, xamda mijozning kayd kilingan takrorlanmas nomi (Login) va naronn (Rassword)za ega bo`lish zarur.
INTERNETga ulanish tartibini anik bir misol yordamida tushuntirishga xarakat kilamiz. Faraz kilaylik, O`zbekistonda INTERNET xizmatini ko`rsatuvchi provayderlardan biri bo`lgan Sarkortelekom orkali siz INTERNETga ulanmokchisiz. Buning uchun siz avvalo komp`yuteringizdagi Windows98 operatsion tizim tarikibiga kiruvchi Udalennpsh dostup k seti (Masofadan tarmokka kirish) standart programmasi yordamida komp`yuteringizni provayder serveriga avtomatik tarzda ulanish uchun sharoit yaratib olishingiz kerak. Bu kuyidagicha amalga oshiriladi:
ə. Windows98 ish stolidan Moy komp`yuter belgisini izlab topasiz va sichkoncha ning chap tugmachasini unda ketmaket ikki marta bosasiz. Natijada komp`yuter ekranida Moy komp`yuter darchasi ochiladi

2. 
   Ekranda paydo bo`lgan Moy komp`yuter darchasidan Udalennыy dostup k seti belgisini topasiz va sichkonchaning chap tugmachasini unda ketma - ket ikki marta bosasiz. Natijada komp`yuter ekranida Udalennыy dostup k seti darchasi paydo bo`ladi
   
3. 
   Ushbu jildda Novoe soedinenie yozuvi va belgisini topasiz. Agar oldindan boglanishlar tashkil etilgan bo`lsa, u xolda bu jildda bu boglanishlarning belgilari bo`lishi mumkin.
   

Novoe soedinenie belgisida sichkoncha chap tugmachasini yana ketma - ket ikki marta bosasiz. Komp`yuter ekranida mulokot tarzida ishlovchi kuyidagi darcha paydo bo`ladi (2.ə0rasm).
5. Ushbu darchadagi Vvedite nazvanie soedineniya ... jumlasi tagidagi joyga yangi boglanish nomini kiriting. Bu nom shartli bo`lishi mumkin, u fakat informatsion xarakterga ega xolos. Masalan, Sarkor Telecom
Darchaning Nastroyka tugmachasi yordamida komp`yuterga o`rnatilgan modemingizning modeli va turini tanlang
ə. Modemga doir barcha rostlash jarayonini tugatganingizdan so`ng mavjud darchada Dalee> tugmachasini toping va sichkonchaning chap tugmachasini ketmaket ikki marta bosasiz. Komp`yuter ekranida kuyidagi darcha paydo bo`ladi

8. 
   Ushbu darchada ma`lumotlar kiritilishi uchun uchta joy ajratilgan: Shaxar kodi (Kod goroda); Telefon; Mamlakat yoki viloyat kodi (Kod stranm ili oblasti). Bu ma`lumotlarni siz INTERNET xizmati ko`rsatadigan provayderdan olasiz va ularni shoshmasdan joy - joyiga yozasiz. ( Masalan, O`zbekiston kodi 998, Toshkent shaxri kodi 37ə(2), SarkorTelesom INTERNET provayderi serverining telefon rakami ə386000)
   
9. 
   Mavjud darchada Dalee> tugmachasini topib va sichkoncha ning chap tugmachasini ketma - ket ikki marta bosasiz.
   

Ushbu darchada Gotovo tugmachasini topib va sichkoncha ning chap tugmachasini ket - maket ikki marta bosing. Udalennыy dostup k seti darchasida xozirgina tashkil etilgan yangi boglanish belgisi va nomi paydo bo`ladi
Ushbu tashkil etilgan boglanish INTERNET xizmati ko`rsatuvchi provayderga avtomatik ravishda ko`ngirok kilib, ulanish imkoniyatini beradi, ammo INTERNETda ishlashni kulaylashtirish uchun yana bir necha amallarni bajarish lozim bo`ladi. Kuyida bu amallarni bajarish tartibi keltirilgan:

1. 
   Udalennыy dostup k seti darchasida yangi tashkil etilgan boglanish belgisi va nomini izlab topasiz va sichkoncha ning o`ng tugmachasini bosasiz, natijada ekranda yana bir ko`shimcha darcha paydo bo`ladi va ushbu darchaning Svoystva tugmachasini bosing
   
2. 
   Navbatdagi darcha boglanishning umumiy xususiyatlari xakidagi ma`lumotlarni o`zida aks ettirib,
   

Obshie, Tip servera, Stsenarii, Podklyucheniya kismlardan tashkil topgan. Avvalo Obshie kismidagi ma`lumotlarnk tugri va anik ekanligiga ishon xosil kiling, so`ngra darchaning Tip servera kismini oching va unda si: foydalanadigan drayver larnigina koldiring. Agar sizning komp`yuteringiz maxalliy tarmok ka ulanmagan bo`lsa NetBEUI va IRX/SRX protokollarini uzib ko`ying (Ya`ni ushbu protokollar oldidagi belgini olib tashlang).

3. 
   Agar provayder sizga ko`shimcha ma`lumot sifatida 2 tg DNS serverning IR adreslarini bergan bo`lsa (asosiy v< ko`shimcha), u xolda Nastroyka TCR/IR tugmachasi yordami da ushbu ma`lumotlarni kiritish zarur bo`ladi 4. Kolgan Stsenarii, Podklyucheniya kismlaridagi ma`lumotlar yordamchi vazifalarni o`tab, ularni to`ldirish zarur emas.
   

5. Moslashtirish, sozlash jarayoni OK tugmachasini bosish bilan tugatiladi.
Kulaylik uchun boglanish belgisini ish stoliga ko`chiring
INTERNETga boglanish uchun ushbu belgida tugmachasini cherting. Xosil bo`lgan darchada Podklyuchitgsya tugmachasini bosing
Yukoridagi barcha amallarni to`lik bajarib bo`lgandan so`ng INTERNET tarmogiga ulanish mumkin bo`ladi.
? Nazorat savollari:

1. 
   INTERNETga boglanish tartibini aytib bering.
   
2. 
   INTERNET-provayder bilan alokani urnating.
   
3. 
   INTERNET Exrlorer programmasini tushitiring.
   
4. 
   Web sayt.
   
5. 
   Web server.
   
6. 
   Elektron pochta.
   
7. 
   Usenet teleanjumani.
   
8. 
   Fayllarni protokol yordamida uzatish.
   
9. 
   Telnet boshka komp`yuterlar bilan uzaro aloka.