Mavzu: Landshaft tushunchasi. Landsaftning morfologik birliklari (2 soat) Rejа

Mavzu: Landshaft tushunchasi. Landsaftning morfologik birliklari

(2 soat)

Rejа:

• 1. Landshaft haqida tushunchalarning vujudga kelishi
• 2. Landshaft tushunchasi haqida g’oyalar
• 3. Landshaftning morfologik birliklari

LANDSHAFT

nemischa so’zdan olingan bo’lib, manzara, joyning ko’rinishi degan ma’noni anglatadi

Landshaft atamasi geografiyaga dastavval deyarli bir vaqtda A.A.Borzov. L.S.Berg, D.F.Morozov-larning ilmiy ishlari orqali tabiiy geografik so’zining комрлекс sinonimi sifatida kirib kelgan.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Lahdshaft tushunchasini chuqurlashtirish va uni ta’rifini mukammallashtirish jarayonidagi tabiiy geograflar guruhlari

1-guruh

• landshaft ham xuddi relyef, iqlim, tuproq, o’simlik tushunchalari kabi umumiy tushunchalardir. Bu holda landshaft atamasi xohlagan ko’lamda tabiiy geografik mujassamlarga nisbatan, ularning katta-kichikligidan qat’iy nazar ishlatilishi mumkin

2-guruh

• landshaft ma’lum bir hududni egallagan, o’ziga xos xususiyatga ega bo’lgan regional birlikdir.

3-guruh

• landshaft tipologik birlikdir degan tushuncha tarafdorlaridir. Ular landshaftlarning nisbatan bir xilligi tushunchasiga asoslanadilar. Bunda landshaft ma’lum xarakterdagi hudud yoki joy deb qaraladi.

N.A.Solntsev

landshaftni asosiy geografik birlik deb qaraydi va geologik tuzilishi, relьef shakllari, yer osti va yer usti suvlari, mikroiqlimi, tuproq xillari, fitogeotsenozlari o’zaro bog’liq bo’lgan birikmalari qonuniy va tipik qaytalanib turadigan genetik jihatidan bir butun hududni landshaft deb ataydi.

A.G.Isachenko (1991)

Landshaft - mahalliy ko’lamdagi geotizim-larning o’ziga xos yig’indisidan iborat bo’lib o’zining zonal va azonal belgi-lari bo’yicha bir butun hamda genetik jihatidan yaxlit geotizimdir.

Landshaftlar regional birlik deb qaralganda ular orasidagi har xillikka ko’proq e’tibor berilsa, tipologik birlik deb qaralganda uning nisbatan bir xilligiga e’tibor beriladi.

Landshaft tushunchasiga nisbatan yuzaga kelgan bu uch xil qarash landshaft-shunoslikda hosil bo’lgan uch yo’nalish deyilsa ham bo’ladi.