Mavzu: Kreditorlik qarzlar tahlili

3 .Kreditorlik qarzlarining tarkibi va muddati bo’yicha tahlili.

• Kreditorlik qarzlarining tarkibi deganda ularning yuzaga chiqish qatorlari tushuniladi. Qatorlaming yagona tarkibini buxgalteriya balansining tegishli qatorlariga mos ravishda tuzib chiqish mumkin. Debitorlik qarzlari: xaridor va buyurtmachilaming qarzi, ajratilgan Bo’linmalaming qarzi, sho‘ba va qaram xo‘jalik jamiyatlarining qarzi, xodimlarga berilgan bo‘naklar, mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan bo‘naklar, byudjetga soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar bo‘yicha bo‘nak to’lovlari, maqsadli davlat jamg‘armalari va sug‘urtalar bo‘yicha bo’nak to’lovlari, ta’sischilarning ustav kapitaliga ulushlar bo‘yicha qarzi, xodimlaming boshqa operatsiyalar bo‘yicha qarzi va boshqa debitorlik qarzlari.

Kreditorlik qarzlari: mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga qarz, sho‘ba va qaram xo'jalik jamiyatlarga qarz, soliq va boshqa majburiy to’lovlar bo'yicha kechiktirilgan majburiyatlar, olingan bo‘naklar, byudjetga to’lovlar bo‘yicha qarz, sug‘urtalar bo‘yicha qarz, maqsadli davlat jamg'armalariga to'lovlar bo‘yicha qarz, ta’sischilarga bo’lgan qarzlar, mehnatga haq to’lash bo‘yicha qarz va boshqa kreditorlik qarzlari.

Kreditorlik qarzdorlik tahlilida qarzlarning tarkibi, muddati, hajmigagina emas, balki ularning balansiga ham muhim ahamiyat qaratiladi.

4. Kreditorlik qarzlarini kamaytirish bo’yicha tegishli qarorlarni qabul qilish mexanizmlari.

• Qarz majburiyatlarini boshqarish ishida tizimli yondashuv zarur. Boshqaruvni to‘g‘ri yo’lga qo‘yishda qarzdorlik mavjudligiga, uning miqdoriga va paydo bo’lgan sanasiga, qarzlarni undirish muddatlarini belgilashga, ularni so'ndirish usullarini tanlashga alohida ahamiyat qaratish lozim. Bunda, ko‘proq qarzdor bilan muzokara olib borish yo'lini tanlash maqsadga muvofiqdir.

Debitorlik qarzlarini undirish oson jarayon emas. Bu uzoq vaqtni, qo'shimcha tashkiliy va moliyaviy xarajatlami talab qiladi hamda doim bir necha biznes tuzilmalar manfaatlari to‘qnashuvi bilan bog’liq bo‘ladi. Bu albatta boshqaruvchidan uddaburonlik, shijoat va jiddiylikni talab etadi. Shu bilan birga qarzdorlikni hal etishda qonunchilik normalari bo'yicha barcha bosqichlardan o’tish ham doimo ijobiy natijalarga olib kelavermaydi. Korxonalarda muddatida undirilmagan va undirish imkoni bo'lmagan kreditorlik qarzlarini hisobdan chiqarish, so'ndirish quyidagi usullarda amalga oshiriladi.