Мавзу: Корхоналарнинг бюджет ва бюджетдан ташкари фондлар билан хисоб-китоблари Режа


Корхоналардаги молияхизматининг функция вавазифалари



Download 47,77 Kb.
bet2/4
Sana02.06.2023
Hajmi47,77 Kb.
#947987
1   2   3   4
Bog'liq
Baxtiyor mustaqil ish

2. Корхоналардаги молияхизматининг функция вавазифалари
Бозормуносабатларинингривожланишигабоғлиқҳолдакорхоналардамолиявийишларсифатжихатданянгимазмунгаэгабулмокда. Бозормуносабатларинитакомиллаштирибборишбиланмолияхизматинингжиддийвазифасифакатгина бюджет, мол етказибберувчилар, харидорлар, банк, бошқакорхонаташкилотларваўзхизматчилариолдидагимажбуриятларнибажаришгинабўлибколмай, молиявийменежментниокилонаташкилқилишданиборатдир. Бухолўзнавбатидамолияхизматиишларидасифатжихатданижобийўзгаришдир. Молияменежментихўжаликсубъектларинимаълумдаражадагимолиявий стратегия ватактикасиниишлабчикади. Бунингучункорхонадамолияҳисоботларитаҳлилқилиниб, хўжаликни актив вапассивларинитаркибиниўзгаришигабоғлиқдаромадларнингпрогнозига (истиқболига) баҳоберилади. Буахволтадбиркорликнибошқаришдагитизимдамолияхизматинингтаркибинивауниўрнитўғрисидагитаассуротниўзгартириб, бозормуносабатларигамослаштиради. Корхонанингмолиявийхизматидейилгандакорхонанибошқариштизимидамаълумфаолиятларнибажарувчимустақилстуктуравийбўлинматушунилади. Одатдабундайбўлинмабўлибмолиявийбўлимҳисобланади. Унингтузилишиваундагиходимлар сони корхонанингташқихуқуқийиқтисодийшаклига, хўжаликфаолиятинингхарактерига, ишлабчиқаришҳажмигавакорхонадаишловчиходимларнингумумийсонигабоғлиқбўлади. Хўжаликфаолиятинингхарактериваишлабчиқаришҳажми пул оборотинингмиқдорини, бошқакорхоналар-таъминотчиларвахаридорлар (буюртмачи), тижоратбанклари, бошқакредиторлар, бюджет биланҳисобкитобларва улар биланбоғлиқтўловҳужжатларинингмиқдоринибелгилабберади. Ходимлар сони касса операционлариваишчи-хизматчиларбиланҳисоб-китобларҳажмигатаъсирқилади. Корхонадамолиявийишнингасосиййўналишларимолиявийрежалаштириш, оперативваназорат-аналитик ишларданиборат. Кичиккорхоналардамолиявийишлармолия - ҳисоботбўлимиѐки бухгалтерия таркибидагимолиявий сектор томониданбажарилишимумкин, 26 йириккорхоналардамолиявийбўлимбирнечагуруҳ (бюро) лардантаркибтопади, уларнингҳарбиригамаълумфункцияларюклатилганбўлимбошлиғибевоситакорхонанингбошқарувчигабўйсунади. Келтирилганмолиявийбўлимнингтузилишиумуманкорхонадабарчахаражатларнимолиялаштиришваҳисоб-китобларниамалгаоширишучунбажаришкеракбўлганмолиявийишларнингмазмунигамоскелади. Яқинвақтгачакорхонадамолиявийиш соф оперативмасалаларниҳалқилишданиборатэди, ҳисоб-китобватўловҳужжатларинирасмийлаштириш, бошқакорхоналар, бюджет, банклар, ишчихизматчиларбиланҳисобкитобларниташкилқилиш. Давлат корхонасимолиявийхизматнингвазифаларивафункцияларинибелгилабберган «Молиявийишниташкилқилиштўғрисидаги" Низом» биланмолиявийбўлимларгакорхонанинг 5 йилликмолиявийрежасидамолиявийкўрсаткичларниишлабчиқариш, кескинроқмолиявийресурсларникўпайтиришмақсадларида перспектив режа лойиҳаларинибаҳолаш, кўрсатгичнингйилликмолиявийрежаларинитузишюклатилган. Лекинхалқхўжалигинибошқаришнингтармоқлитизимишароитидакорхоналарнингмолиявийрежалаштиришсоҳасидагиҳуқуқларижудачегараланганбўлган. Давлат корхонасининг 5 йилнингмолиявийрежаситармоқвазирлигинингтопшириқларибиланбелгиланган, корхонаўзимустақилтасдиқлайдиганйилликмолиявийрежаларюқориташкилотлартомониданкорхоналаргабериладигансотиладиганмаҳсулотҳажми, муҳимбуюмларноменклатураси, фойдасуммаси, рентабелликкўрсаткичи, бюджетгатўловларсуммасибўйичаназоратрақамлариасосидатузилганкорхоналарихтиѐридақоладиганфойданингтақсимланишиваишлатилишитартибгасолинган, корхоналартўлахўжаликҳисобигаўтишдавридаэса - иқтисодийрағбатлантиришфондларигаажратмаларнормативларива капитал кўйилмалариорқалисозланибтурилган. Молиявийрежанитузишдакорхоналардахўжаликюритишнингмолиявийнатижаларинияхшилаш, имкониятларнисафарбарқилишдахақиқийиқтисодийманфаатдорликэди, чунки амортизация ажратмаларивафойданингкаттақисмивазирликтомониданмарказлашганфондларгаолибкўйилганвабошқакорхоналарўртасидатақсимланган. 1986-1990 йилмобайнидавазирликларўртасидақайтатақсимланадиганмолиявийресурсларҳажмиҳаттоаввалги 5 йилликларганисбатаношди. Йирикбирлашмалартаркибигакирувчикўпкорхоналардамолиявийхизматумуманбўлган, ҳисоб-китобватўловхужжатларинирасмийлаштиришбиланэса бухгалтерия ходимларидан 1-2 киши шуғулланган. Хўжаликюритишнингҳозиргишароитларидамолиявийишсифатижиҳатиданянгимазмункашфэтади, бу объектив равишдамулкчиликмуносабатларинингўзгаришивамулкчиликнингшаклларигаасослангантурлиташкилий, ҳуқуқий,иқтисодийшаклдагикорхоналарнингвужудгакелиши, давлаткорхоналаринингдавлаттасарруфиданчиқарилиши, корхонанингхўжаликюритувчисубъектларсифатидаги, шу жумладан, ташқииқтисодийфаолиятсоҳасидагимустақиллигибиланбоғлиқ. 27 Оборотлариваходимлар сони озгинабўлганкичиккорхоналарда (хусусий индивидуал ѐкимасьулиятичекланганўртоқликларда) молиячинингфункцияларибухгалтернингфаолиятларибиланбирлаштирилишимумкин, лекинйирикроқкорхоналарда, айниқсаочиқѐкиѐпиқтурдагиҳиссадорликжамиятларишаклидагикорхоналардакорхонанибошқариштизимидамолиявийхизматнингбўлишизарур. Хўжаликюритишнингбозоршароитларидамолиявийхизматнингмуҳимвазифасибўлибнафақат бюджет, банклар, таъминотчилар, корхонаходимлариолдидагимажбуриятлар, бошқабарчамодиявиймажбуриятларнибажариш, ҳисоб-китобларниамалгаошириш, ўзликвақарзгаолинганмаблағларишлатилиши –устиданназоратқилиш, балки барчасанаб. ўтилганмасалаларниўзишлабчиқаришигаолгансифатжиҳатданянгиларигаэгабўлганмолиявийменежментниташкилқилишҳамҳисобланади. Қисқачамолиявийменежментниқуйидагичатаърифлашмумкин: молиявийменежмент - буўзликважалбқилинганкапиталниэнгсамаралиишлатишвамаксималфойдаолишмақсаддардамолиявийоқимларнибошқаришниташкилэтишдир. Молиявийменежментмолиявийҳисоботларнитаҳлилқилишасосидамаълуммолиявий стратегия ватактиканиишлабчиқаришникўздатўтади, буни у кўрсаткичлартизимивакорхона актив вапассивларинингструктурасиўзгаришигакўрадаромадларнипрогнозлашѐрдамидаамалгаоширилади. Кўринибтурибди-ки, бумолиявийхизматларнингструктурасиҳақидагиваунингкорхонанибошқариштизимидагиўрниҳақидаги эски тасаввурларниўзгартиради. Молиянибошқаришаппаратинингхўжаликюритувчисубъектиумумийбошқаришаппаратинингмуҳимқисмиҳисобланади. Йириккорхоналардамолиявий директор ѐки бош молиявийменежербошчилигидагимолиявий дирекция тўзилишимумкин. У ҳиссадорликжамиятибошқарувчисиѐкикорхонадирекциясиқарорибиланташкилқилинади. Молиявий дирекция хўжаликюритувчисубъектнингхўжаликвамолиявийфаолиятинингхарактери, ташкилий, ҳуқуқийиқтисодийшаклигабоғлиқбўлганструктурасигаэгабўлади. Молиявийдирекциянингбўлинмаларимасаланқуйидагиларбўлишимумкин: молиявийбўлим, режа иқтисодбўлими, бухгалтерия, иқтисодийтаҳлилбюроси, валюта операцияларибўлимивабошқалар. Барча бўлимларнингструктураси, функцияларивамасъулияти, уларнибошқаришнингбошқабўғинларибиланўзаромуносабатларимолиявий дирекция тўғрисйдаги Низом биланбелгиланишилозим. Молиявийбошқарувнингфункцияларигақуйидагиларкиради: корхонахўжаликфаолиятинимолиялаштиришнитаъминлаш; хўжаликюритувчисубъектнингмолиявийривожланишдастуриниишлабчиқариш;  инвестиция сиѐсатиниишлабчиқариш; корхонанингбарчабўлинмалариучун пул маблағларинисарфлашсистемасиниўргатиш; валютавийсиѐсатниишлабчиқаришвавалютавийфаолиятнитаъмиинлаш; 28 молиявийрежалаштириш, бизнесларнингтўзилишидаиштирокэтиш; таъминотчилар, харидорлар, пудратчилар, банклар, бюджет биланҳисоб-китобларниамалгаошириш; молиявийтаваккалчиликлардансуғурталанишнитаъминлаш; гаров, транс, лизинг вабошқалароперацияларниўтказиш; молиявий -хўжаликваташқииқтисодийфаолиятнитаҳлилқилиш; молиявийҳисоботюритиш, бухгалтерия балансивабошқамолиявийҳужжатларнитузиш . Корхонанингўлчамиқуйилганмақсадларигакўраюқоридасанабўтилганфаолиятлардеталлашиѐкикенгайишимумкин. Масалан, инвестиция шѐсатинафақат капитал қуйилмаларниамалгаоширишбилан, балки бошқакорхонанинг низом капиталигамаблағларқуйишѐкиўзакциялариничиқаришбиланбоғлиқбўлишимумкин. Буфаолиятниамалгаоширишдамолиясоҳасидаги профессионал мутахассиссифатидагимолиявийменежер бош роль ўйнайди. Йириккорхоналардабирнечтамолиявийменежерларишлайди, улар ҳар хил маълуммансабвазифаларинибажаради. Молиявийменежерларгуруҳиниетакчимолиявийменежербошқаради, бундайгуруҳлар 1 нечтабўлса бош менежербошқаради. Молиявийменежернинг профессионал даражасиунингмолиявийва кредит соҳадагибилимларисолиқлар, банк, биржа вамолиявийфаолиятлар, бухгалтерия ҳисобисоҳасидагиқонунчиликнибилишикорхонанингбалансинитаҳлилқилабилишлигибиланбелгиланади. Молиявийменежервалютавийқонунчиликни, молиявийбозордаишлашнибилишикерак. Ғарбмамлакатларидабундаймансабвазифаларинифақатюқорималакалимутахассисбажараолишимумкинхолос, унингмеҳнатигамосҳолдажудакаттаишҳақитўланади. Одатдамолиявийменежеркорхонанингэгасиэмас, балки шарномабўйичаишлаѐтган ходим бўлади. Ўзинингмалакасивабошқарувфаолиятинингнатижаларигакўрамолиявийменежернафақатишҳақи, балки фойдаданмаълумфоизҳамолишимумкин.

Download 47,77 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish