Mavzu: Kompyuterlarga lokal tarmoqni o’rnatish va ishlatish

Uning ko`rsatadigan xizmat doirasi fayllarni uzatish, elеktron pochta va ositalarpаkеtining sаrlаvха uzunligi (HLEN), 4 bit jоy оlаdi vа sаrlаvха uzunilgining qiymаtini ko’rsаtib, 32 bitli so’zlаrdа o’lchаngаn. Оdаtdа sаrlаvха 20 bаyt (5 tа 32 bitli so’z) uzunlikdа bo’lаdi, fаqаt hizmаtchi ахbоrоtlаrning оrtgаndа bu uzunlik zахirа mаydоnigа (IPOPTIONS) qo’shimchа bаytlаrdаn fоydаlаnish hisоbigаоrtgаn bo’lishi mumkin.

- Sеrvis turi mаydоni (SERVICE TYPE), 1 bаyt jоy оlаdi vа pаkеt nаvbаtini o’rnаtish vа mаrshrutni tаnlаsh shаrtlаrining ko’rinishlаrini bildirаdi. Bu mаydоnning birinchi 3 biti pаkеt nаvbаti (PRECEDENCE) mаydоn оsti mаydоnini bildirаdi. Nаvbаt o’rnаtish 0 (nоrmаl pаkеt)dаn 7 (ахbоrоtni bоshqаruvchi pаkеt)gаchа bo’lishi mumkin. Mаrshrutizаtоrlаr vа kоmpyutеrlаr pаkеtini nаvbаti bo’yichа qаbul qilаdi vа muхimrоq bo’lgаn pаkеtlаrni birinchi nаvbаtdа qаytа ishlаydi. Sеrvis turi mаydоni hаm 3 bitdаn ibоrаt bo’lаdi vа mаrshrutni tаnlаsh shаrtlаrini аniqlаydi. O'rnаtilgаn D (delay) bitdа mаrshrut pаkеtni eltishni kеchikishini minimаllаshtirаdi hаqidаgi gаp yuritilаdi. T bit – chiqish yoki kirishni mаksimаl hоlаtigа o’tkаzish, R bit esа – аlmаshinish (pаkеtlаrdа) ishоnchliligini mаksimаl hоlаtgа o’tkаzish.

- Umumiy uzunlik mаydоni (TOTAL LENGTH), 2 bаyt jоy оlаdi vа sаrlаvха vа mаydоni hisоbigа pаkеtning umumiy uzunligini ko’rsаtаdi.

- Pаkеt idеntifikаtоri (IDENTIFICATION)mаydоni, 2 bаyt jоy оlаdi vа pаkеtni аniqlаydi.

- Bаyrоqchаlаr (FLAGS) mаydоni, 3 bаyt jоy оlаdi vа pаkеtni qismlаrgааjrаtish imkоniyatlаrini ko’rsаtаdi, undаn tаshqаri pаkеtni оrаliq yoki охirgi ekаnligini аniqlаb bеrаdi.

- Аrаlаsh frаgmеnt (FRAGMENT OFFSET) mаydоni, 13 bit jоy оlаdi. Umumiy mа’lumоtlаr mаydоnining kirish pаkеtidаn ushbu pаkеtning аrаlаsh mа’lumоtlаr mаydоninibаytlаrdа ko’rsаtish uchun fоydаlаnilаdi. Tаrmоqdа pаkеtlаr аlmаshinuvidа uning qisimlаrini yig’ish/bo’lаklаsh bilаn shug’ullаnаdi.

Umumiy qilib aytganda lokal tarmoqdan foydalanishning qulayliklari va albatta kamchiliklari ham mavjud. Uning qulayliklari shundan iboratki agar biror bir tashkilotdagi bir necha kompyuterlar lokal tarmoqqa ulangan bo’lsa, bir foydalanuvchi ikkinchi foydalanuvchiga hisobot yoki boshqa shu kabi ma’lumotni turgan joyidan jo’natishi yoki qabul qilib olishi mumkin. Ba’zi noqulay tomonlari ham mavjud agar dostupga o’rnatilgan papka ichida ma’umot ko’p bo’lsa boshqa foydalanuvchi ularni o’chirishi mumkin. Shuning uchun qimmatli va kerakli ma’lumotlarni dostupga o’rnatmagan maqsadga muvofiq.

Bitta faylani bir kompyuterdan boshqasiga jo’natish jarayoni:

1. 
   Kerakli faylni tanlab undan nusxa ko’chirib olamiz,
   
2. 
   “Cетовоеокружение” piktogrammasini ochamiz
   
3. 
   Undan kerakli kompyuter raqamini yoki nomini tanlab, uni ochamiz
   
4. 
   Tanlagan faylimizni ochilgan kompyuterning biror joyini tanlab uni qo’yamiz.
   

Agar ma’lumotni o’zimizga olmoqchi bo’lsak uni ham shu kabi amallardan foydalanib bajaramiz.



IV. Jihozlash qismi
Malakaviy ishimni jixozlash qismida ko’rsatiladigan jarayonlarni namoyon qilish uchun bajariladigan amallarda quyidagi kompyuter qurilmalari va jixozlari ishtirok etadi: Kompyuter jihozlariga "Сетевоеокружение" papkasi tarmoqdagi ishlash jarayonini tashkillashtirish uchun xizmat qiladi.

Odatda Windows ishchi stolida “Сетевоеокружение” ikonkasi bor va u "Сетевоеокружение" papkasini ochishga imkon bеradi.

ular operatsion sistema tarkibiga joylashtirilganligi uchun operatsin sistemelar va umiy holda kompyuterdan nima maqsadda foydalanishimizga va soxaga qarab ishlatiladigan barcha dasturlar kiradi. Kompyuterning asosiy tashkil etuvchi qurilmalari – markaziy protsessor , qattiqdisk (vinchester), monitor, klaviatura, sichqoncha, printer, CD-ROM, DVD-ROM va boshqa texnik qurilmalari mavjud bo’lib ular kompyuterning butun ish jarayonini boshqaradi. Kompyuter deganda, turli hajmdagi, har xil ko’rinishdagi ma`lumotlarni tezlik bilan qayta ishlab berishni ta`minlovchi universal avtomatik qurilmani tushunish mumkin.




Kompyuter qurilmalari asosiy va qo’shimcha qurilmalarga bulinadi. Asosiy qurilmalarga Sistemali blok, monitor va klaviatura (sichqoncha bilan) kiradi.

Sistemali blok:

S istemali blokda - markaziy protsessor, operativ(tezkor) xotira, qattiq disk, kontrollerlar, disketalar va lazerli kompakt disklar bilan ishlash uchun qurilmalar va boshkalar joylashgan.

Markaziy protsessor: Kompyuterning eng asosiy kismini markaziy protsessor tashkil kiladi.

Dastur yordamida beriladigan ma`lumotlarni uzgartiradigan, xamma hisoblash jarayonlarini boshqaradigan hamda hisoblash ishlariga tegishli moslamalarning o’zaro aloqasini o’rnatadigan qurilma – protsessor deb ataladi.Arifmetik va mantiqiy amallarni bajarish, xotiraga murojaat qilish, dastur ko’rsatmalarining ketma-ket bajarilishini nazorat qilish va boshqa amallar protsessor tomonidan boshqariladi.Diskli jamlagich(diskovod)lar.

M a`lumotlarni saqlash, hujjatlarni va dasturlarni bir joydan ikkinchi j oyga olib o’tish, axborotni doimiy saqlash uchun diskli jamlagichlardan foydalaniladi. Ular ikki turda bo’lib, egiluvchan disklar (disketalar) va qattiq disklardagi jamlagichlar (vinchesterlar) deb ataladi.Egiluvchan disk(disketalar)ga ma`lumotlar yozish va ularni o’qish uchun disk yurituvchi (diskovod) qurilmasi

ishlatiladi.Qattiq disklardagi jamlagichlar (vinchester) kompyuter bilan ishlaganda foydalanadigan axborotni doimiy saqlashga mo’ljallangan. Masalan operatsion tizim dasturlari, ko’p ishlatiladigan dasturlar, hujjat taxrirlagichlari, dasturlash tillari uchun translyatorlar va boshqalar.

Kompyuterda qattiq diskning mavjudligi u bilan ishlaganda qulaylikni oshiradi. Qattiq disklar bir-biridan xajmi, ya`ni kancha ma`lumot sig’ishi bilan farq qiladi. Hozirgi paytda kompyuterlar 20 Gbayt va undan katta vinchesterlar bilan jihozlanmoqda.

Monitorlar.

Kompyuter monitori (displey) ekranga matnli va grafik axborotni chiqarishga mo’ljallangan.Monitorlar matnli yoki grafik holatlarda ishlashi mumkin.Matn holatida monitor shartli ravishda belgilar o’rinlariga bo’lib chiqiladi.(ko’pincha 80 belgili 25 ta satr). Har bir belgi o’rniga 256 ta belgidan biri kiritilishi mumkin.Bular qatoriga katta va kichik lotin , kirill alifbolari harflari, raqamlar, tinish belgilari, psevdografik ramzlar va boshqalar kiradi. Grafik holat ekranga grafiklar, rasm va boshqalarni chiqarishga mo’ljallangan.Grafik holatda ekran yoritilgan va yoritilmagan nuqtalardan iborat bo’ladi. Har bir nuqta monoxrom monitorlarda qoraroq yoki oqishroq rangda, rangli monitorlarda esa bir yoki bir necha ranglarda bo’lishi mumkin. IBM kompyuterlarida hozirgi kunda yuqori imkoniyatlarga ega bo’lgan SVGA va suyuq kristalli (LCD) monitorlari qo’llanilmoqda.

Sichqoncha va trekbol.

Sichqocha qurilmasi 1964 yil D.Enjeblat tomonidan kashf etilgan bo’lib, ilk bor 70-yillar boshlarida Xerox korporatsiyasi tomonidan chiqarilgan. Sichqoncha va trekbol kompyuterga axborotni kiritishning koordinatali qurilmalari hisoblanadi.

U lar klaviaturaning urnini tuligicha almashtira olmasada, ancha qulayliklarga egadir. Bu qurilmalar asosan ikkita yoki uchta boshkaruv tugmalariga ega.Sichqonchani ulashning eng keng tarqalgan usuli bu ketma-ket port orkali ulanishdir.Bundan tashkari shinali interfeysli sichqonchalar va PS\2 stilidagi sichqonchalarni ulash usullari mavjuddir.

Trekbol – «ag’darilgan» sichqonchani eslatuvchi qurilmadir.Trekbolda uning korpusi emas, balki sharcha harakatga keltiriladi.Bu esa kursorni boshqarish aniqligini ancha oshirishga yordam beradi. Qo’shimcha qurilmalarga printer, skaner, ovoz kolonkalari, modem, grafoquruvchi, planshet, joystik, nurli pero, videokon`ektor va boshqalar kiradi.Klaviatura

     Klaviatura foydalanuvchi uchun muhim qurilma bo’lib, uning yordamida SHK ga qiymatlar, buyruqlar va boshqarish tasirlari kiritiladi. Klavishalarga lotin va rus alfavita harflari: o’nli raqamlar; matematik, grafik va maxsus xizmat belgilari; tinish belgilari; ba’zi buyruqlar, jadvallar nomlari va b. belgilangan.

O‘ralgan juft simlar eng arzon va bugungi kunda keng tarqalgangan kabellarda ishlatiladi. o‘ralgan juft аsоsidаgi kabel bir

n echta juft dielektrik (plastikli) qobig‘idagi izolyatsiyalangan,

buralgan miss simlarni tashkil qilаdi. U ancha egiluvchan va

joylashtirishga qulay.
Konsentrator (HUB) – tarmoqda kompyuterlarni o’zaro axborot almashinuvini ta’minlovchi maxsus qurilmdir. Modem – axborotni kompyuterdan uzatish kabeliga o’tkazuvchi maxsus qurilma. Server – tarmoq ishini ta’minloivchi maxsus kompyuter.