Mavzu: Kompleks birikmalarda kimyoviy bog’ tabiati. Simmetriya elementlari. Vbn va unga ko’ra kompleks birikmalarning geometrik tuzilishi

2-mavzu: Neft, tabiiy gaz va ularni qayta ishlash mahsulotlari asosida kimyoviy sintezlar.

2.1-jadval Suyuq neftni qaynash haroratiga qarab ajratilgan fraksiyalari

T/r	Fraksiya	Qaynash harorati oС
1	Petroley efir	20–60 oC
2	Neft solvint	60–120oC
3	Benzin	40–200 oC
4	Kerosin	175–325oC
5	Gazoyl	300–500 oC
6	Vakuum–distillat	400 oC

Benzin

• Yonish reaksiyasi
• CnH2n+2 + (1,5n+0,5) O2 = n CO2 + (n+1) H2O
• Oktan soni: Benzinning sifatini belgilaydi, uning tarkibidagi
• uglevodorodlar miqdori va tuzilishiga bog`liq.
• Benzinning oktan soinini 2 xil yo‘l bilan oshirish mumkin:
• 1. Benzinga antidetonatorlar qo‘shish.
• Tetraetilqo`rg`oshin – (C2H5)4Pb
• Metilsiklopentadiyeniltrikarbonil marganes - CH3C5H4Mn(CO)3
• 2. Benzin tarkibidagi tarmoqlangan zanjirli uglevodorodlar miqdorini oshirish.

Oktan soni

• Normal tuzilishga ega bo‘lgan alkanlarda molekulyar massasining
• ortib borishi bilan oktan soni ham o‘zgarib boradi:
• etan–125, propan–120, butan–93, pentan–64,
• geksan–26, geptan–0.
• Uglevodorod zanjirining tarmoqlanish darajasining ortishi bilan
• oktan soni ham ortadi:
• geptan–0; 2,2–dimetilpentan–89; 2,2,3–trimetilbutan–104.
• Uglerod soni bir xil bo‘lib, to‘yingandan to‘yinmaganga va undan
• ham halqaligiga, halqalidan aromatikka o‘tgan sayin ortib boradi:
• geksan–26, geksen–1–63, siklogeksan–77, benzol–106.