Мавзу: Комил Хоразмий

asosiy masala bo’yicha darsning maqsadi:

Anbar otin ijodining shakllanishi, adabiy merosi to’g’risida tasavvur hosil qilish va ijodidan namunalar tahlil qilish

Identiv o’quv maqsadlari:

1. 
   Shoiraning adabiy merosi haqida malumot beradi.
   
2. 
   Anbar otinning hajviy sherlarni izohlaydi.
   
3. 
   «Qoralar falsafasi» asarini tahlil qiladi.
   

2– asosiy masalaning bayoni:

Anbar otindan kichik hajmdagi sherlarni o’z ichiga olgan devon etib kelgan bo’lib, unda 90 ga yakin ijod namunalari mavjud.

Anbar otin o’tmish adabiyoti va madaniyatiga hurmat bilan qaragan, o’tmishda yashagan ijodkorlardan o’rganishni talim olishni lozim deb bilgan.

Agar ustodi adabni izlasang, Anbar otin,

San Navoiy talimini doim mutolaa qil!

Shoira o’z sherlarida hayot haqiqatlarini kuylashga, harakat qiladi, xalqqa xizmat qilish, xalq manfaati uchun kurashish kerakligi haqida fikr yuritadi:

Odamda bo’lsa gar yaxshi tilak,
Xalq uchun tebtartgusi doim bilak.
Yoki:
El g’amidin o’zgaroq o’lmas bu xat,
Shuncha qilsam bir yo’li bo’lmas g’alat.
Yo’llarimda jaru kuh, kiru qiyot,
Shul sabab yurganda qilgum ehtiyot.

Anbar otin sheriyatida hajviy yo’nalish ham alohida ahamiyatga ega. Shoira jamiyatdagi firibgarlik, adolatsizlik va uning illatlarini keskin tanqid qiladi, o’z manfaati yo’lida dinni niqob qilib olgan shu yo’l bilan islomni ham buzib ko’rsatayotgan kishilarni hajv ostiga oladi:

Qo’rqutma, ey shayx, mazlumlarni do’zax o’tidin,

Manga ayondur iblis makoni, makruhi zohid.
Nazm aylamakni gunoh deysiz Anbarga doim,
Nechunki nazmim tig’i kesadur firibi zohid.

Shoiraning «Qoralar falsafasi» asari falsafiy ruhga ega. Unda siyosiy-ijtimoiy va falsafiy masalalardan tortib, adabiy-ijodiy masalalar ustida bahs ochiladi va bu to’g’ridagi shoiraning qarashlari bayon qilinadi.

«Qoralar falsafasi» risolasi kichik muqaddima va to’rt fasldan tashkil topadi.
Birinchi fasl qora narsalar – qora baxt, qora niyat, qora tusli xalqlar tarif–tavsifiga bag’ishlanadi. Shoira tushunchasida bu dunyoni zulmat chodiriga burkab olgandir. qorong’ilik bosgan bu borliqda qaro baxt, qaro niyat va qaro fikr javlon uradi. qaro tunda qaro baxt hukmronlik qilgani shuki, mehnatkash xalq zulmga va jabru jafoga mahkumdirlar.
Ikkinchi faslda – onalar, onalik sharofati haqida so’z boradi. qaro farq egasi bo’lmish bu zot tabarruk va mo’tabardir. Shunday ulug’ zot qaro zulmat hukmronlik qilgan shu zamonda sharaf–etibor topmagan, xor. Ularga bo’lgan etibor «chumoliga bo’lgan etiboridin ham kamroqdir».
Uchinchi faslda baxti qarolik nima, degan masala bayon qilinadi. Haqiqiy baxti qarolar shunday kishilarki, ular boylik orttirish uchun ming turli hiyla-nayrang ishlatadilar, qabih yo’llarga kiradilar, mehnat ahli hisobiga yashab, ular lanatiga uchrab umr o’tkazadilar.
To’rinchi fasl asarda bayon qilingan butun fikrlarning mantiqiy xulosasi bo’lib, hayotni qoplab olgan qaro zulmat to’g’risidagi mulohazalar, uni parchalab tashlash haqidagi g’oyalar bilan yakunlanadi.

Muhokama uchun savollar:

2.1. Shoiraning o’tmish adabiyotiga bo’lgan munosabati qanday edi?

2.2. Anbar otinning hajviy sherlarida qanday muammolar ko’tarilgan?
2.3. Shoiraning pand-nasihat ruhida yozilgan sherlariga qanday baho berasiz?

Mavzu: XX asr boshlarida Turkistonda ijtimoiy-siyosiy, madaniy va adabiy hayot

№	Bajariladigan ish mazmuni	Amalga oshiruvchi mas’ul	Izoh
1	2	3	4
1-bosqich	Dars maqsadi: XX asr boshlarida Turkistondagi ijtimoiy-siyosiy, madaniy va adabiy hayot tushuncha berish.