Mavzu: Kirish Xavfsizlik texnikasi o’rganish. Avtomobil tuzulishi xaqida umumiy ma’lumot

30-Mavzu:Tormoz
Reja:

1. 
   Tormoz tizimlarining vazifasi va turlari.
   
2. 
   Tormoz mexanizmlari va ularning turlari.
   
3. 
   Tormoz yuritmasining turlari.
   

1.Tormoz tizimlarining vazifasi va turlari.
Zaruriyati. Avtomobilning o’arakati davomida, vaziyatga arab, sekinlatish yoki to’xtatish zaruriyati tutsiladi. Agar dvigatelni yetakchi sildiraklardan ajratib qo’yillsa, avtomobil hozining inersiyasi o’isobiga xarakatini davom ettiradi. Avtomobilning xarakatlanishiga arshilik kuchlarining xisobiga (yhlning, xavoning arshilik kuchlari, transmissiyadagi ishalanish kuchi va x.z.) avtomobilning tezligi pasayib boradi va nixoyat avtomobil thxtaydi. Bu xolda to’xtash yhli katta bhladi. To’xtash yo’lini isartirish uchun hshimcha tormoz kuchidan foydalaniladi. Tormoz kuchi sildirak bilan yhl orasida xosil bo’ladi.
Vazifasi. Tormoz bosharmasi xarakatlanayotgan avtomobil tezligini kamaytirish, thxtatish va thxtab turgan avtomobilni hz joyida ushlab turish uchun xizmat iladi.


TORMOZ TIZIMLARINING TURLARI
VA ULARNING VAZIFASI


Avtomobil tormoz bosharmasi uyidagi tormoz tizimlaridan tuzilgan, ya’ni:

Tormoz bosharmasi



Ishchi tormoz tizimi



Extiyot tormoz tizimi

Yordamchi tormoz tizimi



To’xtab turish tormoz tizimi




Ishchi tormoz tizimi avtomobil xarakatini sekinlatish, shu jumladan thxtatish uchun xizmat iladi. Ishchi tormoz tizimining samaradorligi tormoz yhli, tormoz vati va maksimal sekinlanish iymatlari bilan baxolanadi. 22.1-rasmda «Tiko» avtomobilining ishchi tormoz tizimi khrsatilgan
Extiyot tormoz tizimi ishchi tormoz tizimi ishlamay olganda avtomobilni thxtatish uchun xizmat iladi. Agar avtomobilda aloo’ida extiyot tormoz tizimi bhlmasa, uning vazifasini ishchi tormoz tizimining ishlab turgan ismi (masalan, oldi yoki ora tormoz mexanizmlarining konturi) yoki thxtatib turish tormoz tizimi bajaradi.
Thxtatib turish tormoz tizimi thxtab turgan avtomobilni hz joyida ushlab turish uchun xizmat iladi. Bu tormoz tizimi thla yuklangan avtomobilni iyaligi 25% dan kam bhlmagan yhlda chegaralanmagan vat mobaynida ushlab tura olishi kerak.
Yordamchi tormoz tizimi iyalikdan pastga o’arakatlanayotgan avtomobil tezligini cheklash uchun xizmat iladi. Yordamchi tormoz tizimi thla massasi 12 tonnadan orti avtomobillarga va totsli joylarda foydalanish mhljallangan avtomobil o’amda avtobuslarga hrnatiladi.



22.1-rasm «Tiko» avtomobilining ishchi tormoz tizimi


1 – tormoz pedali;
2 – vakuum kuchaytirgich;
3 – asosiy silindr bachogi;
4 – asosiy silindr;
5 – oldingi sildirak ish silindri;
6 – tormoz diski;
7 – salagich klapan;





Har bir tormoz tizimi tormoz mexanizmlari va tormoz yuritmasidan tashkil topgan.