Мавзу: Кириш. Генетика фани, унинг тадқиқот усуллари

3. Белгиларнинг ўзаро боғлиқ бўлмаган ҳолда мустақил тақсимланиб, ирсийланиш қонуни.

Бу ирсийланиш қонунларидан ирсият қонунлари келиб чиқади.

• Бу ирсийланиш қонунларидан ирсият қонунлари келиб чиқади.
• Организм белги ва хусусиятларининг ирсий асосини генлар ташкил этади.
• Ирсият бирлиги бўлган генлар нисбатан турғин бўлади.
• Ҳар қайси ген турли аллел (доминант ва рецессив) ходатда бўлади.
• Тана ҳужайраларида генлар жинсий хужайрадагига нисбатан икки хисса кўп бўлади.

Америкалик олим Т.Морган томонидан ирсият хромосома назарияси яратилиб, ирсийланишнинг қуйидаги янги қонунлари очилган:

• Америкалик олим Т.Морган томонидан ирсият хромосома назарияси яратилиб, ирсийланишнинг қуйидаги янги қонунлари очилган:
• Белгиларнинг жинс билан бириккан холда ирсийланиши;
• Битта хромосомада жойлашган генларнинг бириккан холдаги ирсийланиши.

Бу қонунлардан ирсиятнинг қуйидаги қонунлари келиб чиқади:

• Бу қонунлардан ирсиятнинг қуйидаги қонунлари келиб чиқади:
• Ген – хромосоманинг маълум бир локуси;
• Бир геннинг аллеллари гомологик хромосомаларнинг айнан ўхшаш локусларида жойлашган;
• Генлар хромосомада чизиқ бўйлаб жойлашган;
• Кроссинговер гомологик хромосомалар ўртасида генлар алмашинуви рўй берадиган доимий жараён.

Генетика фани ва уни ривожланиш тарихи, фанни ўрганишда қўлланиладиган тадқиқот усуллари

Буюк чех олими Грегор Мендель нўхат ўсимлигида олиб борган кўп йиллик тажрибалари натижасида биология тарихида биринчи бўлиб ирсийланишнинг 3 та фундаментал қонунларини кашф этди.

1900 йилда Х.Де Фриз Голландияда, К.Корренс Германияда ва Э.Чермак Австрияда кенг кўламда ҳар хил турга кирувчи ўсимликларда (кўкнор, маккажўхори, нўхат ва бошқалар) Мендель кашф этган ирсийланиш қонунларини такроран кашф этганлар. Шунинг учун ҳам 1900 йил биология тарихида генетика фанига асос солинган сана ҳисобланади. “Генетика“ атамаси фанга 1906 йилда В.Иогансен томонидан киритилган.