Мавзу. Кириш: Барқарор тараққиёт шароитида экология ҳуқуқи

Экология ҳуқуқи тизими
Экология ҳуқуқи тизими икки қисми, яъни умумий ва махсус қисмдан иборат. Экология ҳуқуқининг умумий қисми:

• табиат ва жамият ўртасидаги ўзаро боғлиқлик;
• экология ҳуқуқининг тушунчаси, предмети ва тизими;
• табиий ресурсларга нисбатан мулк ҳуқуқи;
• экология соҳасида давлат бошқаруви;
• экология назорати ва экология экспертизасининг ҳуқуқий ҳолати;
• экология қонунчиликни бузганлик учун жавобгарлик мавзуларини қамраб олади.

Махсус қисми эса табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш ва муҳофаза қилиш билан боғлиқ қуйидаги:

• ерларни муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланишнинг ҳуқуқий ҳолати;
• сув ресурсларини муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланишнинг ҳуқуқий ҳолати;
• ер ости бойликларининг ҳуқуқий ҳолати;
• ўсимлик дунёсидан фойдаланиш ва муҳофаза қилишнинг ҳуқуқий ҳолати;
• ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланишнинг ҳуқуқий ҳолати;
• атмосфера ҳавосини муҳофаза қилишнинг ҳуқуқий ҳолати;
• алоҳида муҳофаза этиладиган табиий ҳудудларнинг ҳуқуқий ҳолати;
• халқ хўжалиги соҳалари ва аҳоли пунктларида атроф табиий мухитни ҳуқуқий муҳофаза қилиш;
• атроф табиий муҳитни халқаро-ҳуқуқий мухофаза қилиш каби ҳар бир табиат обектининг ҳуқуқий ҳолатини қамраб олувчи махсус аҳамиятдаги экологик-ҳуқуқий қоидаларни ўз ичига олади.

Табиий ресурсларни умуммиллий бойлик сифатида эътироф этувчи Конституциямизнинг 55-моддаси Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодексида, Ер кодексида, “Ўзбекистон Республикасида мулкчилик тўғрисида”ги, “Табиатни муҳофаза қилиш тўғриида”ги ва ҳар бир табиий ресурслар тўғрисидаги қонунларда янада ривожлантирилган ва кенгроқ тартибга солинган. Хусусан, Фуқаролик кодексида табиий ресурслар республика мулки, Ер кодекси, “Сув ва сувдан фойдаланиш тўғрисида”ги, “Ўсимлик дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисида”ги, “Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисида”ги қонунларда – давлат мулки (умуммиллий бойлик), “Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш тўғрисида”ги қонунда умуммиллий бойлик, “Ер ости бойликлари тўғрисида”ги Қонунда (янги таҳрири) Ўзбекистон Республикасининг мулки сифатида талқин этилади.