Mavzu: Kirish. Adabiyot – ma’naviyatni yuksaltirish vositasi darsning maqsadi: a ta’limiy

Darsning tarkibiy qismi (bosqichlari)
Ajratiladigan vaqt (reglament)
1	Tashkiliy qism	5 daqiqa
2	Ma’naviyat daqiqasi
3	O‘tilgan mavzuni takrorlash	5 daqiqa
4	Yangi mavzuni tushuntirish	25 daqiqa
5	Mustahkamlash	5 daqiqa
6	O‘quvchilarni baholash	5 daqiqa
7	Uyga vazifa berish

DARSNING BORISHI:

Tashkiliy qism: O‘quvchilar bilan salomlashib, sinf xonasining darsga tayyorlik darajasini tekshirish, davomatni aniqlash.

Ma’naviyat daqiqasi: O‘quvchilar bilan kunning muhim iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy, ma’naviy-ma’rifiy, axloqiy-tarbiyaviy yangiliklari xususida qisqacha suhbat tashkil etish, ularga nisbatan o‘quvchilarning mustaqil yondashuvini tinglash, bahs-munozara uyushtirish.

O‘tilgan mavzuni takrorlash: O‘quvchilar bilan quyi sinflarda olingan bilimlarni og‘zaki yoki tarqatmali materiallar asosida takrorlash – savol-javob o‘tkaziladi. Mustaqil o‘qish uchun berilgan topshiriqlar o‘quvchilardan so‘raladi.

Yangi mavzu bayoni: O‘quvchilarga yangi mavzu yuzasidan quyidagi tushunchalar beriladi.

«Aytishlaricha, Bobur juda bahodir sipoh va iqtidorli ilm ahli sirasidan bo‘lgan. U hali Afg‘onistondalik vaqtidayoq ayrim islohotlarni o‘tkazishga qo‘l urgan-u, lekin uning natijalari yaxshilik bilan tugamasligini anglagan. Chunki qabilaviy tizimga xos urf-odat va an’analarning ayrim talab-taqozolari kutilmagan oqibatlarga olib kelishi mumkin edi. Shu bois u o‘z rejalaridan voz kechgan. Hindistonda Bobur Panipat maydonidagi jangdan so‘ng uch yil-u sakkiz oy umr ko‘rdi. Bu davr ichida u dastlab ichki muxolif kuchlar harakatini bostirishga kirishdi. Zero, notinch va noxush ahvoldan zada bo‘lgan aholi xavf-xatar ichida yashardi. Shu bois zudlik bilan parokanda avom orasida tinchlik o‘rnatish zarur edi... Mazkur dolzarb vazifani amalga oshirish – muqaddam joriy mahalliy ijtimoiy-iqtisodiy holatni tiklash va islohotlarni o‘tkazish, albatta, barcha mahalliy rasm-rusum va urf-odatlardan voqif bo‘lishni talab qilardi. Boz ustiga, bundan oldingi Aloviddin Xiljiy va Muhammad bin To‘g‘loqning ahvolni hisobga olmay o‘tkazgan islohotlarining achchiq natijalarini hamon aholi unutmagan. Qolaversa, Bobur bu yerda tom ma’nodagi ajnabiy bo‘lib, bunday holatda hukmdor uchun eng yaxshi chora hind qonun-qoidalarini bilish va ularga nisbatan tegishli munosabatda bo‘lish edi. «Bobur turkiy she’riyatda Alisher Navoiydangina keying o‘rinda edi. U sof va nafosatli turkiyda devon tartib etdi. U nazm yo‘lida «Mubayyin» atalmish asarini yaratib, shu bilan ko‘pchilik tomonidan foydali deb topilgan islomiy huquqshunoslikka doir ta’limotning muallifi bo‘ldi, shuningdek, turkiydagi aruz vazni haqida benazir risola yozdi va «Risolayi volidiya»ni tarjima qildi. Uning bequsurlikda yagona hamda jo‘n uslubda yozilgan «Vaqoye’» yoki «Tarixi turkiy» asari ham bor. U musiqa va o‘zga san’atlarni g‘oyatda nozik idrok etardi

Mustahkamlash: Darsning ushbu qismida o‘quvchilar dars yakunida quyida berilgan topshiriqlar va savollarga javob beradilar:

1. Boburning hayoti va ijodi haqida qanday ma’lumotlarni bilasiz?

2. Bobur haqida bildirilgan fikrlarga e’tibor bering. Ularda Bobur shaxsiga xos qaysi jihatlarni ko‘rish mumkin?

3. «Shu tariqa qo‘llangan tadbirlar...» deb boshlanadigan xatboshini o‘qing. Unda namoyon bo‘lgan Bobur shaxsiyatidagi o‘ziga xoslikni tushuntirib bering.

4. Matn asosida Boburning din va dindorlar borasidagi qarashlari haqida gapirib bering.

5. Yuqoridagi ma’lumotlar sizning tasavvuringizga qanday yangiliklarni qo‘shdi?