Mavzu: Kationlarning III va IV analitik guruhi. Reja sifat analizida moddalarni aniqlash usullari. Ionlarning analitik gruhlarga bo‘linishi

Mavzu:Kationlarning III va IV analitik guruhi.

REJA

1.Sifat analizida moddalarni aniqlash usullari.

2. Ionlarning analitik gruhlarga bo‘linishi.

3.Kationlarnining III va IV analitik guruhi.

O’tilgan darsni takrorlash

Analitik kimyo — modda va aralashmalarning sifat va miqdoriy tarkibini hamda ular tarkibidagi komponentlarning strukturasini o‘rganadigan fan hisoblanadi.

Analiz (tahlil) qilishda avval moddaning sifat tarkibi, ya’ni u qanday elementlar, ionlar yoki funksional gruhlardan tarkib topganligi aniqlanadi. So‘ngra moddaning miqdoriy tarkibi aniqlanib, shu moddada topilgan elementlar, ionlar yoki funksional gruhlar qanday miqdoriy nisbatlarda ekanligi bilib olinadi.

Modda yoki aralashma qanday elementlar, ionlar yoki funksional gruhlardan iborat ekanligini aniqlash sifat analizining vazifasidir.

Tekshiriladigan modda yoki aralashma tarkibidagi elementlar, ionlar yoki funksional gruhlarning miqdori miqdoriy analiz orqali bilib olinadi.

Sifat analizi, odatda, miqdoriy analizdan oldin bajariladi, chunki miqdoriy analiz usullarini tanlash tekshiriladigan obyekt tarkibidagi elementlar yoki ionlarning qanday holatda ekanligiga bog‘liq bo‘ladi. Ikkinchi tomondan sifat analizida tekshiriladigan modda yoki aralashma tarkibidagi ayrim komponentlarning miqdori oz yoki ko‘pligi to‘g‘risida xulosa chiqariladi.

Tekshiriladigan obyekt tarkibidagi elementlar va ularning miqdori to‘g‘risida xulosa chiqarishga yordam beradigan analiz usuli elementar analiz, obyekt tarkibidagi funksional gruppalarni bilishga imkon beradigan analiz usuli fuksional analiz, obyekt tarkibidagi individual moddalar to‘g‘risida ma’lumot beradigan analiz usuli molekular analiz deyiladi.

Ko‘pgina ilmiy tekshirishlarda kimyoviy analiz usullaridan foydalaniladi. Biologiya, geologiya, ekologiya, tibbiyot, farmatsiya, tibbiy profilaktika, laboratoriya diagnostikasi, agronomiya, veterinariya, og‘ir sanoat, yengil sanoat, oziq-ovqat sanoati va boshqa sohalarda shu sohalarga xos bo‘lgan obyektlar:

o‘simliklar, tog‘ jinslari, ma’danlar, suv, havo, qon, siydik, me’da shirasi, dorivor moddalar, oziq-ovqatlar, ishlab chiqarish mahsulotlari, tuproq, odam va hayvonlar organizmidagi o‘zgarishlarni tekshirishda kimyoviy analiz usullari keng qo‘llaniladi.

Suvdagi eritmalari va suyuqlanmalari elektr tokini o‘tkazadigan moddalarga elektrolitlar deyiladi. Elektrolitlarga kislotalar, asoslar va tuzlar kiradi.

Suvdagi eritmalari va suyuqlanmalari elektr tokini o‘tkazmaydigan moddalar noelektrolitlar deyiladi. Noelektrolitlarga vodorod, kislorod, azot, shakar, glukoza, fruktoza, kraxmal va ko‘pchilik organik moddalar misol bo‘ladi.

E
lektrolitlar suvda eriganda musbat va manfiy ionlarga dissotsilanadi. Masalan, osh tuzining dissotsilanishini quyidagicha ifodalash mumkin:

O‘zgarmas elektr toki ta’siri ostida musbat zaryadlangan ionlar katodga, manfiy zaryadlanganlari — anodga tomon harakatlanadi. Shuning uchun musbat zaryadlangan ionlarga kationlar, manfiy zaryadlangan ionlarga anionlar deyiladi.