Mavzu: Kasbiy psixologiyaning ilmiy tadqiqot metodlari

Eksperiment modeli

Guruh	Guruhning eksperimentgacha holati	Guruhning eksperimentdan so‘nggi holati	Bo‘lib o‘tgan o‘zgarishlar
Eksperimental nazorati	X1 U1	X2 U2	X1 – X2 U1 - U2

Modellashtirish metodi. Ushbu metod zamonaviy psixologi-yaning turli sohalarida kuzatish, so‘rov yoki boshqa usullar yordamida o‘rganilayotgan hodisaning tub mohiyati aniqlanmagan sharoitlarda qo‘llaniladi. Bunda o‘sha hodisaning umumiy belgisi yoki asosiy o‘lchamlari modellashtirilib, o‘sha model asosida tadqiqotchini qiziqtirgan jihatlar o‘rganiladi va xulosalar chiqariladi.

Modellar texnik, mantiqiy, matematik yoki kibernetik bo‘lishi mumkin. Matematik model asosida o‘rganilgan hodisaga Veber-Fexnerlarning sezgirlikning quyi va yuqori chegarasini aniqlashga qaratilgan matematik formulasi va shu asosda to‘plangan ma’lumotlar tahlilini misol qilish mumkin.

Mantiqiy modellar yordamida ko‘pincha inson tafakkuridagi aqliy operatsiyalarni elektron hisoblash mashinalari ish uslublari bilan qiyoslanadi.

Kibernetik modellashtirishda odam ongining imkoniyatlarini matematik dasturlash tamoyillariga moslashtirish nazarda tutiladi. Hozirgi kunda ko‘pgina murakkab shaxs xususiyatlari ham dasturlangan bo‘lib, ular algoritmlar asosda qisqa fursatda ko‘pgina sifatlarni ko‘plab mezonlar orqali natijalarni umumlashtirishga imkon bermoqda.

Ma’lum bo‘lishicha, odamning fikrlash operatsiyalari bilan yangi kompyuter texnologiyalarining ishlash tamoyillari o‘rtasida ma’lum bir uyg‘unlik bor ekan, bu esa murakkab psixik jarayonlarni modellashtirish orqali insonning aql-zakovat chegarasini yanada kengaytirish istiqbolini beradi.

4. Rus psixologi B.G.Ananyev ilmiy tadqiqot metodlarini tasniflash uchun ularni nechta guruhga ajratadi?

a. 2 ta.

b. 3 ta.

c. 4 ta.

d. 5 ta.

5. Turli guruh vakillarini yoshga, jinsga, faoliyat turiga yoki boshqa jihatlariga ko‘ra solishtirib ko‘rish qaysi tadqiqot metodi hisoblanadi?

a. Kuzatish metodi.

b. Qiyoslash metodi.

c. Longityud metodi.

d. Anketa metodi.

6. Shaxsning aqliy taraqqiyotini, qobiliyatini, irodaviy sifatlarini va boshqa psixik xususiyatlarini tekshirish va anqlashda qo‘llaniladigan qisqa, standartlashgan(bir qolipga solingan) savollar, so‘rovlar, mashqlar, masala va topshiriqlar qaysi metodda aks etadi?

a. Tajriba metodi.

b. So‘rov metodi.

c. Suhbat metodi.

d. Test metodi.

7. AQSHda E.Torndayk, D.Uotson kabi olimlar dastlab hayvonlarda keyinroq odamlar xulqini o‘rganish asosida xulq-atvor psixologiyasini yaratdilar va qaysi yo‘nalishga asos soldilar?

a. Psixoanaliz.

b. Geshtalt psixologiya.

c. Bixeviorizm.

d. Gumanistik psixologiya.

8. Psixikani harakatga keltiruvchi kuchlar va shaxs faolligining sabablarini aniqlashga qaratilgan psixoanaliz nazariyasining asos-chisi?

a. Berrens Skinner.

b. Zigmund Freyd.

c. Kurt Levin.

d. Abraham Maslou.

9. Odamlarning jamiyatdagi birgalikdagi ish faoliyatlari nati-jasida ularda hosil bo‘ladigan tasavvurlar, fikrlar, e’tiqodlar, hissiy kechinmalar va xulq-atvorlarini o‘rganadigan psixologiya sohasi bu…?

a. Mehnat psixologiyasi.

b. Muhandislik psixologiyasi.

c. Differensial psixologiya.

d. Ijtimoiy psixologiya.

10. Neobixeviorizm oqimining taniqli vakillaridan biri, uning fikriga ko‘ra, odamning xulqi, tashqi muhit ta’siri ostida yuzaga keladigan vositalar(rag‘batlantirish yoki jazolash)ga uzviy ravishda bog‘liqdir?

a. Berrens Skinner.

b. Zigmund Freyd.

c. Kurt Levin.

d. Abraham Maslou.