Mavzu: Islom sarmoyasi instrumentlari xususiyatlari va rivojlanish istiqbollari Reja: Kirish

1-rasm. Islom moliyasi xizmatlar industriyasi⁵
Islom moliyasi tarkibiga kiruvchi xizmatlarni yana batafsil tarkiblarga ajratishimiz mumkin va ular quyidagilar.
Islom moliyasi (kapital) bozori:

• 
  Investitsiya fondi
  
• 
  Broker/agent
  
• 
  Sukuk
  

Islom banki:

• 
  Investitsiya banki
  
• 
  Universal bankchilik
  
• 
  Xususiy bankchilik
  

Fan va ta’lim:

• 
  OTM lar
  
• 
  Trening markazlari
  

Tartibga solish:

• 
  Komissiyalar
  
• 
  Shariat kengashlari
  
• 
  Markaziy bank
  

Standartlarni ishlab chiqish:

• 
  Buxgalteriya standartlari
  
• 
  Shariat standartlari
  
• 
  Operatsion standartlar
  
• 
  Sanoat standartlari
  

Nobank moliya muassasalari:

• 
  Mikromoliyalash
  
• 
  Zakot/vaqf
  
• 
  Moliya kompaniyalari
  
• 
  Lizing kompaniyalari
  

Takoful va retakoful (qayta sug'urtalash):

• 
  Kooperativ va o’zaro sug’urta
  
• 
  Takoful
  
• 
  Retakoful
  

Sukuk– qarzga asoslangan moliyalashtirishning keng qoʻllanadigan vositalaridan biri hisoblanadi. AAOIFI ning xalqaro standartlariga koʻra, sukuk – bir xil qiymatdagi sertifikatlar boʻlib, maʼlum bir investitsion faoliyat yoki maʼlum bir loyihadagi aktivlarga, ularni naturada ajratish imkoniyatisiz egalik huquqi, xizmatlardan foydalanish huquqi, moddiy aktivlarga egalik va foydalanish huquqiga ulushni oʻzida aks ettiradi. Amaliyotda mana shunday huquq, sukuk emissiyasini amalga oshirish maqsadlari uchun olingan mablagʻlar ishlatilgach va obuna yakunlangach hamda sukuk qiymati olingach, amalga oshiriladi. Sukuk qimmatli qogʻozlari loyiha yoki ijarada ishtirokni oʻzida ifodalaydi va nomlanishining oʻzida loyihaning mohiyati koʻrsatilgan boʻladi (sukuk al-muzoraba, sukuk al-mushoraka, sukuk al-ijara va h.k.). Loyihalarning koʻlami va ularga yevropalik investorlarni jalb etish nuqtai nazaridan, eng ommabop sukuklar lizing bitimlarini sekyuritizatsiya qilish loyihalaridir sukukal-ijara).
Sukuk atamasining mohiyatini yanada chuqurroq anglash uchun bir qator olimlarning islom fiqhi va iqtisodiyoti nazariyotida berilgan ta’riflari va talqinlarini keltirib o’tamiz.