Мавзу: Ислом (8 соат) Режа Исломнинг вужудга келиши

Шариат XIII-XII асрлар давомида аста-секин шаклланди. Қуръон, ҳадис (сунна), ижмоъ ва қиёс шариат манбалари ҳисобланади.
Ижмоъ - диний жамоа фикри (арабча-ижмоъ ал-умма) бўлиб, Қуръон ва ҳадисларга асосланган, аммо алоҳида вазият ёки шарт-шароитни ҳисобга олиб чиқариладиган уламолар ҳукми
Қиёс - кенгайиб кетган, ички низолар кучайиб бораётган халифаликда шариатга асос қилиб олинган тўртинчи манба эди. Қуръон ва ҳадислардан топилмаган кўрсатмалар ўрнига уламолар берган фатво ўтган. Қиёс - мантиқий таққослаш йўли билан бирор масала бўйича ҳукм чиқариш усулидир.
Шариат энг аввало қонунчилик бўлиб, у Муҳаммад вафотидан кейин 5 аср давомида ишлаб чиқилган. Бу ишлар билан шуғулланиш натижасида қонуншуносликка оид диний фиқх билими вужудга келади. Фиқх сўзи арабча бўлиб, у билиш, тушуниш, англаш мазмунидан олинган.
Бурҳонуддин Марғилоний (1197 йилда вафот этган) Али ибн Абу Бакр ал-Фарғоний ар-Риштоний қатор асарлар муаллифи бўлиб, унинг фиқхга оид энг машҳур китоби «Ҳидоя фи-л-Фуруз» («Шариат соҳалари бўйича қўлланма»)дир. «Ҳидоя» мусулмон ҳуқуқшунослиги соҳасидаги энг йирик ва кенг тарқалган асарлардан бири
Шариатни яратиш жараёнида фиқх категориялари ишлаб чиқилган
«Фарз» деб номланади ва бунга бевосита Қуръонда кўрсатилган ҳар қандай ҳолда ҳам бажарилиши мажбур бўлган ҳаракатлар киради. Фарз деб белгиланган талабларни бажара олмаслик қаттиқ гуноҳ ҳисобланади. Масалан, ҳар бир мусулмон калимаи шаҳодат келтириши, намоз ўқиши, рўза тутиши, закот тўлаши, ҳаж қилиши фарз мажбуриятларидандир.
«Мандуб» (тавсия қилинган, лозим деб тайинланган) оддий тилда «Суннат». Бунга бажариш тавсия этиладиган ҳаракатлар киради, бажариш савоб, лекин бажарилмаганда гуноҳ ҳисобланмайди. Масалан, қурбонлик маросими ўтказиш, садақа улашиш, азиз жойларга бориш.
Вожuб ҳанафий мазҳаби таълимотига кўра, Куръони каримда тўғридан-тўғри буйруқ келмаган ҳолда бажарилиши шарт бўлган амалларга нисбатан ишлатилади. Масалан, витр, ҳайит намозларини адо этиш. Вожибнинг даражаси фарз билан деярли баробар.