Mavzu: Ishsizlikning kelib chiqish sabablari

Masalan, 2013-yil ishsizlik darajasi 5 % ga yetgan yoki ko‘zda

tutilgan 4 % li tabiiy darajadan 1 % yuqori bo‘lgan. Bu 1 % ni Ouken koeffitsiyenti 2,5 ga ko‘paytirib, shu yili YMM hajmining

orqada qolishi 8,75 % ni tashkil qilishini aniqlaymiz.

Ishsizlik muammolari jahon iqtisodchi olimlari tomonidan

Ishsizlik muammolari jahon iqtisodchi olimlari tomonidan

doimo o‘rganib boriladi. Jumladan, klassik iqtisodchilar ta’limotiga

ko‘ra, mamlakatda ish haqi qanchalik yuqori bo‘lsa, ishchi kuchiga

talab shuncha kam bo‘ladi, bandlik ham shunga muvofiq ravishda

past bo‘ladi. Agar ish haqi past bo‘lsa, ish kuchiga talab ko‘p

bo‘lib, bandlik yuqori darajada bo‘ladi deyishgan. Lekin ishsizlikning kelib chiqishi va uning sabablari to‘g‘risida ingliz iqtisodchi

olimi Olban Fillips Buyuk Britaniya iqtisodiyotining o‘tgan asr,

ya’ni 1960-yiliga qadar bo‘lgan yuz yillik ma’lumotlarini tahlil

qilar ekan, ish haqi bilan ishchi kuchlari bandligi o‘rtasida bog‘lanish borligini va u teskari proporsional xarakterga ega ekanligini

aniqlab beradi. Fillips egri chizig‘i degan nom olgan grafik orqali

u buni asoslashga harakat qilgan.

Grafikka ko‘ra, nominal ish

Grafikka ko‘ra, nominal ish

haqining o‘sish sur’ati past bo‘lganda ishsizlik yuqori, so‘ngra

ish haqining o‘sishiga qarab ishsizlik pasayadi. Demak, bundan

xulosa qilib aytadiki, inflatsiya

sur’atini tezlashtirish evaziga ishsizlikni pasaytirish mumkin ekan.

Bu bilan Fillips Angliyada ishsizlikning 2,5—3 % dan ortishi

narxlar va ish haqi o‘sishining

keskin sekinlashuviga olib

kelishini aniqlaydi. Lekin Fillips bu egri chiziq qonuniyati doimo

to‘g‘ri chiqmasligini ham aytib ogohlantirgan.

TAKRORLASH UCHUN SAVOLLAR

• Ishchi kuchini takror ishlab chiqarish deganda nimani tushunasiz?
• Ishchi kuchini takror ishlab chiqarishning o’ziga xos xususiyatlari nimada?
• Ishchi kuchining sifati nima U qanday omillarga bog’liq?
• Ish bilan to’la bandlik nima uchun nisbiy ma’noda tushuniladi?

Ishsizlik darajasi qanday hisoblanadi?

• Ishsizlik darajasi qanday hisoblanadi?
• Mehnat bozorining qanday xususiyatlari bor?
• Mehnat shartnmomalarining qanday turlari bor?
• Ishchi kuchiga talab va taklifga qanday omillar ta’sir ko’rsatadi?
• Ishsizlik sabablari nima?

Qonunchilikka ko’ra ishsiz deb kimlarga aytiladi?

• Qonunchilikka ko’ra ishsiz deb kimlarga aytiladi?
• Filipis egri chizig’ini tushuntirib bering
• O’zbekistonda demografik holatning o’ziga xos jihatlarini aytib bering