Mavzu: ishsizlik tushunchasi va uning turlari reja: Ishsizlik tushunchasining paydo boʻlishi

Mehnat samaradorligi;

- iqtisodiy o'sish sur'ati;

-kadrlar malakasining ularga bo'lgan mavjud talabga qanchalik mos kelishi;

- demografik vaziyat;

- davlat tomonidan olib borilayotgan bandlik siyosati.

Statistik ma'lumotlarga ko'ra, ish topa olmaydiganlar soni, ayniqsa, mamlakatda aholi soni ortib borayotgan davrlarda ko'payadi. Iqtisodiy inqiroz… Bunga misol qilib 1857 yilda kuzatilgan ishlab chiqarishning pasayishini keltirish mumkin.Bu davrda Angliyada metall sanoatida ishsizlik 12% ni tashkil etdi. Va gullab-yashnagan 1853 yilda – atigi 2%. 1957 yilda ishsizlik darajasining keskin o'sishi AQShda ham kuzatildi. Masalan, Nyu-Yorkda 150 mingdan ortiq odam «ortiqcha» bo'lib chiqdi.
Eng yuqori ishsizlik 1929 yildan 1933 yilgacha davom etgan davr deb ataladigan yillarda qayd etilgan. Keyinchalik rivojlangan mamlakatlarda yashovchi mehnatga layoqatli aholining 15 foizi ishsiz qoldi. Masalan, Amerikada shu yillar davomida 10 milliondan ortiq kishi ishsiz maqomini oldi.
Bu salbiy ijtimoiy-iqtisodiy hodisa zamonaviy jamiyatda ham jiddiy muammo hisoblanadi. Shunday qilib, 1973-1975, 1979-1980, shuningdek, 1982-1983 yillardagi inqirozlar davrida ishlab chiqarishdagi ishsizlar sonining ko'payishi kuzatildi.
Ishsizlikning turlari va darajasi ko'rib chiqilayotgan mamlakatga bog'liq. Masalan, 1985 yil ma'lumotlarini oladigan bo'lsak, Ispaniyada aholining 20 foizi, Yaponiyada esa 2,6 foizi ish topa olmadi. 90-yillarda Yevropada (Frantsiya, Angliya, Germaniya va Italiya) ishsizlar 10-12%, Amerikada 5 dan 6 gacha, Yaponiyada 2,3 dan 3 gacha, Shveytsariyada esa atigi 1% ni tashkil etgan. Bunday farqlar har xildan kelib chiqadi davlat siyosati makroiqtisodiy tartibga solish sohasidagi mamlakatlar. Qisman, ishsizlik darajasidagi farqlar atamaning turli ta'riflari bilan bog'liq.
«Qo'shimcha» ramkalar muammosiga nima sabab bo'ladi?
Ishsizlik, bu salbiy hodisaning sabablari, turlari, oqibatlari iqtisodchi olimlar tomonidan keng o‘rganilmoqda. Bugungi kunga qadar tadqiqotchilar «qo'shimcha» ramkalarning ko'rinishini noaniq tarzda tushuntirmoqdalar. Mavjud sabablar orasida:

Maltusizm yoki aholining ortiqchaligi.

Marksizm, ya'ni kapitalning organik tuzilishining o'sishi.

Yuqori daraja ish haqi.

Yalpi talabning yo'qligiga xos bo'lgan keynschilik.