Мавзу: Қишлоқ хўжалигида сувдан фойдаланиш ресурси

Суғориладиган деҳқончиликни ривожлантириш ва қишлоқ хўжалигида ишлаб чиқаришни жадаллаштириш суғориладиган ерларда сув танқислигини вужудга келтиради. Бу эса ўз навбатида хўжалик суғориш тизимларида сувни беҳуда нобуд қилмаслик, сув сарфини камайтириш, суғориш усулларини такомиллаштириш бўйича қатор тадбирларни амалга ошириш ва сувдан фойдаланишни қатъий ҳисоб-китобини олиб бориш тартибини жорий этишни талаб қилади. Қишлоқ хўжалик экинларини суғоришда тупроқдан сизиб йўқоладиган ва суғориш тизимлари такомиллаштирилмаганлиги туфайли исроф бўладиган сув миқдори 35-40 фоизга тенг бўлади. Ўзбекистонда экинларни суғоришда фойдаланиладиган сув асосан ўз оқими билан келадиган сув бўлиб, асосий суғориш усули қатор оралари ишланадиган экинлар ва ем-хашак экинларини эгатлар орқали суғориш ҳисобланади.

Келажакда суғориш усуллари ва техникасини такомиллаштириш, суғориш тизимларига хизмат қилишни тегишли йўлга кўйиш, мавжуд суғориш машиналарини такомиллаштириш ва шу асосда эгатлар орқали суғориш учун сув етказиб беришга қилинадиган қўл меҳнати сарфларини камайтириш талаб қилинади. Бу борада Ўзбекистонда ирригация тизимларини бошқаришнинг маъмурий-ҳудудий тамойилидан ҳавза тамойилига ўтишни кўзда тутувчи, сув ресурсларини бошқариш, шунингдек сувдан фойдаланишда бозор тамойилларини барча даражада тадбиқ қилиш амалга оширилмоқда.

Сувдан фойдаланиш коэффициенти. У ҳақиқатда суғорилган майдонни шу сув билан суғорилиши мумкин бўлган майдонга тақсимлаш натижасида аниқланади. Бунинг учун қуйидаги тенгликдан фойдаланиш мумкин: СФК= ; ёки * 100 бунда: СФК-сувдан фойдаланиш коэффициенти ёки фоизи; СМ-ҳақиқатда суғорилган майдон, га; СММ-суғорилиши мумкин бўлган майдони, га. Буни аниқлаш натижасида сувдан фойдаланиш даражаси белгиланади. Бу кўрсаткични аниқлашда экинларга сув бериш меъёрига алоҳида эътибор бериш мақсадга мувофиқдир. Чунки унга риоя қилинса, албатта, сувдан фойдаланиш даражаси юқори бўлади. Демак, унинг даражаси, яъни коэффициенти 1 дан ёки 100 фоиздан юқори бўлмаслиги лозим. Агарда юқори бўлса, унда экин майдонлари сифатли суғорилган бўлмайди.