Mavzu: Ishlab chiqarish menejmenti va uning korxona rivojlanishidagi o’rni

Kreditni kaytarish tablitsasi

Tablitsa 6.2.

№	Tulov davri	Kredit miqdori (sum)	Yillik foiz stavkasi 12 %	Qaytariladigan kredit summasi (sum)	Jami tulanadigan summa (sum)
1	2001 yil	2000000
2	Dekabr	2000000	20000	0	20000
3	2002 yil	2000000	240000	0	240000
4	2003 yil	2000000	240000	0	240000
5	2004 yil 111-choragi	2000000	180000	1000000	1180000
7	2004 yil sentyabr	1000000	10000	0	10000
8	2004 yil oktyabr	1000000	10000	0	10000
	2004 yil noyabr	1000000	10000	1000000	1100000
	JAMI		470000	2000000	2470000
	JAMI		470000	2000000	2470000

Loyixaning, 2 yil ichida amalga oshirilishi natijasida, kutilayotgan moliyaviy kursatkichlar 6.3 tablitsada aks ettirilgan.

MOLIYAVIY REJA

Tablitsa 6.3.

№	Kursatkichlar nomi	1- yil (sum)	2- yil (sum)	3- yil (sum)
1	Tushum	25417440	25417440	25417440
2	Xarajatlar	21817440	21817440	21817440
3	Daromad	3600000	3600000	3600000
4	Kreditning foizi	260000	260000	210000
5	Kaytariladigan kredit summasi	0	0	2000000
6	Soliq tulovlari	123480	123480	123480
7	Yul fondi chegirmasi (1%) daromaddan	254174,4	254174,4	254174,4
8	Pensiya fondi chegirmasi (0,7%) daromaddan	177922	177922	177922
9	Bank xizmatlar (1%) daromaddan	254174,4	254174,4	254174,4
	Tulovlardan keyin koladigan foyda	2530249,2	2530249,2	5802499,2

Xulosa

Xususiy tadbirkorlik milliy iqtisodiyot va davlat tarakkiyotiga, shu bilan birga, milliy farovonlikka erishish yo’lidagi ishlar samaradorligiga bevosita ta’sir ko’rsatadi. Bu soxaning afzallik tomoni - moslashuvchanlik, tez orada faoliyat yo’nalishini o’zgartira olish xususiyatidir. Davlat xaramligida yashab, ongiga boqimandalik kayfiyati kattik o’rnashib kolgan odamlarga mulkdorlik xissini uyg’otish oson kechmaydi. Lekin, mamnuniyat bilan ta’kidlash mumkinki, hozir vaziyat 20 yil ilgarigidan ancha boshkacha - ko’pchilik mulkka egalik hissini anglab yetdi, mulkdorlar sinfi kengayib borayotir. Aynan shu mulkdor sinfining kengayishiga mos ravishda yurtimizda rivojlangan davlatlardek o’rta tabaka shakllanib, o’z ko’lamini oshirmokda.

O’zbekiston Respublikasida mulkning fukarolarning shaxsiy va xususiy mulki, jamoa mulki, davlat mulki, aralash mulk, kushma korxonalar mulki kabi shakllari mavjud va mulkning hamma shakllari teng huquqlidir.

O’zbekistonning mulk tugrisidagi Qonunda mulkiy huquqlarning barchasi kurstilgan. Mazkur Qonunning birinchi bandiga muvofik, O’zbekiston Respublikasida molk-mulkning mavjud ekanligi va unga nisbatan egalik huquqining bulishi tan olinadi.

Bozor munosabatlariga utish va tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish maksadida, fuqarolar uziga tegishli mulkni kupaytirish uchun boshka fukarolarni yollanma mexnatga jalb kilishi mumkin. Fuqarolarda utmish tuzum sundirgan mulkiy mustakillik xissini uygotish, tiklash, kengaytirish va mustahkamlash - davlatimizning eng dolzarb vazifalaridan biridir.

Davlat tasarrufidan chiqarish - shurolar iqtisodiy tizimini sindirib, uning asoratlarini bartaraf etish va erkin bozor iqtisodiyotiga utishning eng samarali yullaridan biri. Davlat tasarrufidan chikarish - yangi boshkaaruv tizilmalarini barpo etish demakdir.

Istalgan tarmoqni davlat tasarrufidan chikarish konsepsiyasi, mamlakatdagi xukikiy iqtisodiy axvolni va uning xususiyatini xisobga olgan holda ishlab chikardi.

O’zRda tadbirkorlik faoliyatining quyidagi tashkiliy-huquqiy shakllari mavjud:

xususiy tadbirkorlik;

kichik biznes (kichik narxlr);

oilaviy tadbirkorlik;

xujalik va ijtimoiy birlashmalaar tadbirkorligi;

fermer xujaligi asosidagi tadbirkorlik;

ijara va jamoa xujaligidagi tadbirkorlik;

chet ellik sheriklar bilan kushma tadbirkorlik subyektlari mavjud.
O’zRda tadbirkorlik faoliyati sub’ektlariga quyidagi imtiyozlar yaratilgan:

mikrofirmalar, kichik korxonalar va fermer xo’jaliklarining moliya-xo’jalik faoliyatini har to’rt yilda ko’pi bilan bir marta, boshqa tadbirkorlik subyektlarini esa qar uch yilda ko’pi bilan bir marta reja asosida tekshirish o’tkaziladi;

yangi tashkil qilingan mikrofirmalar, kichik korxonalar va fermer xo’jaliklarining moliya-xo’jalik faoliyatini ular davlat ro’yxatiga olingan paytdan boshlab ikki yil mobaynida reja asosida tekshirish o’tkazilmaydi;

hududiy soliq organlari tomonidan boshqa tumanlar (shaqarlar)da ro’yxatga olingan tadbirkorlik subyektlarining ishlab chiqarish binolari, savdo shoxobchalari qayerda joylashganidan va xizmatlar ko’rsatiladigan (ishlar bajariladigan) joydan qat’i nazar, ularning moliya-xo’jalik faoliyatini tekshirish takrorlanishiga yo’l qo’yilmagan holda, tadbirkorlik subyekti ro’yxatga olingan joydagi tegishli soliq organlari bilan bir vaqtda amalga oshiriladi;

tadbirkorlik subyektlari tekshirish natijalari bo’yicha nazorat organlarining taqdimnomalarini bajargan, shuningdek yetkazilgan zararni belgilangan muddatda va to’liq hajmda ixtiyoriy ravishda qoplagan, shujumladan penyani to’lagan taqdirda ularga nisbatan moliyaviy jazo choralari qo’llanilmaydi.

O’zR qonun –hujjatlarida davlat boshqaruv organlariga jumladan, Vazirliklar, idoralarning rahbarlari, Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashining Raisi, viloyatlar va Toshkent shaqar hokimlari qattiq ogohlantirib qo’yildiki, nazorat organlarining mansabdor shaxslari tadbirkorlik subyektlari ruxsatsiz tekshirilganligi va ularning xo’jalik faoliyatiga noqonuniy aralashilganligi uchun yetkazilgan iqtisodiy zararning o’rni qoplangan holda javobgarlikka, hatto jinoiy javobgarlikka ham tortilishi qatiy qilib belgilangan.

Bozor munosabatlari tizimida kichik biznes kuydagi aloxida xususiyatlari:

ishlab chikarish xajmi, ishlovchilarning soni va kaysi sanoat tarmog’iga tegishliligi bilan tavsiflanadigan tadbirkorlik shakli sifatida namoyon bo’ladi. Kichik biznesga o’zining mustakil mulki va xo’jalik mustakilligiga ega bo’lgan va o’zining faoliyati soxasida yukori (dominant) xisoblanmagan firmalar kiradi.

Xorijiy tadkikotchilarning ko’pchiligi, kichik biznesning o’zida 500 kishi band bo’lgan va savdo-sotik xajmi 20 mln. dollardan oshmagan firmalarni kiritadilar. Ammo, bu ko’rsatkichlar, ma’lum darajada shartlidir, maxsus ko’rsatkichlar sifatida, yana, ko’shimcha kiymat solig’i va korxonadagi asosiy vositalar kiymati ko’llanadi.

O’zining «kichik biznes» degan nomiga karamasdan, ushbu ishlab chikarish va tijorat faoliyati turi barcha tarakkiy topayotgan davlat iqtisodida muxim ahamiyatga ega. Uning kuydagi afzalliklari:

- maxalliy resurslarda ishlab turgan yoki maxalliy bozorni ta’minlab turuvchi kichik korxonalar hech bo’lmaganda transport xarajatlarining iqtisod kilinishi evaziga kam xarajatlidirlar. Ularning iqtisodiy ustunligi maxalliy sharoitlarini yaxshi bilganlari sababli, ishlab chikarishni uncha ko’p bo’lmagan kapital va mexnat xarajatlari bilan amalga oshirishidadir;

- kichik korxonalardagi mexnat, odatda, moddiy tavsifga ega, va u amaliyotda kanselyariya mexnatiga nisbatan foydalidir;

- ishlovchilarning kamsonligi, ularning xar biri kobiliyatining yengilrok yuzaga chikishiga yordam beradi;

- moslashuvchanlik, ya’ni ishlab chikilayotgan maxsulot assortimenti va turini o’zgartirishi kichik korxonalarda unchalik katta qiyinchiliklar tug’dirmaydi. Shuning uchun bozor iqtisodiga asoslangan davlatlarda kichik biznes o’z mavkeini tinimsiz kuchaytirib va mustahkamlab bormoqda.

Foydalangan adabiyotlar ro`yxati
1. “Xususiy korxonalar to`g’risida”gi O`zbekiston Respublikasining Qonuni. Qonun va qarorlar. – T.: O`zbekiston, 2004, №3.

2. «Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to`g’risida»gi O`zbekiston Respublikasining Qonuni (o`zgartishlar kiritilgan). O`zbekiston Respublikasining YAngi qonunlari, 25-son. –T.: Adolat, 2004.

3. “Investitsiya faoliyati to`g’risida”gi O`zbekiston Respublikasining Qonuni. Qonun va qarorlar. –T.: №25, O`zbekiston, 2004.

4. «Mahsulot belgilari va xizmat ko`rsatish belgilari to`g’risida»gi O`zbekiston respublikasining Qonuni ( o`zgartishlar kiritilgan). O`zbekiston Respublikasining YAngi Qonunlari, 25-son. - T.: Adolat, 2004.

5. «Aktsiyadorlik jamiyatlari va aktsiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to`g’risida»gi O`zbekiston Respublikasining Qonuni // Tadbirkorlikka oid qonun hujjatlari to`plami. 1-tom. - T.: O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi, 2002.

6. «Mas`uliyati cheklangan va qo`shimcha mas`uliyatli jamiyatlar to`g’risida»gi O`zbekiston Respublikasining Qonuni. 2001 yil 6 dekabr’ // Tadbirkorlikka oid qonun hujjatlari to`plami. 1-tom. - T.: O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi, 2002.

7. «Xo`jalik shirkatlari to`g’risida»gi O`zbekiston Respublikasining Qonuni. 2001 yil 6 dekabr’ // Tadbirkorlikka oid qonun hujjatlari to`plami. 1 tom. - T.: O`zbekiston
8. Maxmudov E.X., Isoqov M.Yu. Biznes - rejalashtirish. O’quv qo’llanma. –T.: O’zbekiston yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg’armasi nashriyoti, 2005, – 160

9. Maxmudov e.X. Korxona iqtisodiyoti. O`quv qo`llanma. –T.: O`zbekiston yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg’armasi nashriyoti, 2004, – 208 b.

					5320400 KI 2021-yil 19B– 18 KT	Varaq
O’z	Varaq	Hujjat №	Imzo	Sana