Mavzu: Iqtisodiy tahlilning turlari,axborot manbaalari va iqtisodiy tahlil ishlarini tashkil etish

2.Iqtisodiy tahlil uchun kerakli ma’lumotlar tizimi.
Tahlil uchun kerakli bo’lgan ma’lumotlarni mazmuniga qarab quyidagi turlarga ajratish mumkin:
-Iqtisodiy ma’lumotlar;
-Huquqiy-me’yoriy ma’lumotlar;
-Ilmiy-texnikaviy ma’lumotlar;
-Tabiiy-ekologik ma’lumotlar;
-Boshqa ma’lumotlar.
Iqtisodiy ma’lumotlarni biznes reja, turli xil axborot manbalar, texnologik ma’lumotlar, operativ-texnik, me’yoriy va hisob hujjatlari tashkil etadi. Bu manbalar tahlilda eng ko’p foydalaniladi.
Huquqiy-me’yoriy ma’lumotlarga esa Respublikamizda amal qilayotgan barcha qonunlar, me’yoriy hujjatlar va normativ aktlarda rasmiylashtirilgan axborotlardan foydalanish tushiniladi.
Ilmiy-texnikaviy ma’lumotlar, eng yangi taraqqiyot, jaxondagi o’zgarishlar, fan va texnika yutuqlarini o’zida mujassam etgan axborotlardir. Bu axborotlar tahlil uchun muhim ahamiyat kasb etadi.
Tabiiy-ekologik ma’lumotlar, tabiat, er, iqlim va boshqa ekologik omillarni mujassamlashtirgan axborotlarni iqtisodiy tahlilda muhim manba sifatida o’rganiladi.
Boshqa manbalarga esa, iqtisodiy, huquqiy, ilmiy-texnikaviy, tabiy-ekologik manbalarda aks etmagan ma’lumotlar tushunilib, bunga ommaviy axborot vositalari, gazeta va jurnallardagi, radio va televideniyadagi keltirilgan axborotlardan foydalanish tahlil uchun muhimdir.
Iqtisodiy ma’lumotlarni aksariyat qismini hisob axborotlari tashkil etib, buxgalteriya, statistika va tezkor hisoblar majmuidan iboratdir.
Buxgalteriya hisobi ma’lumotlari iqtisodiy tahlil axborotlari tarkibida 70 foizdan ortiq salmoqni egallaydi.
Tahlil uchun kerakli manbalar quyidagi talablarni bajarishi lozim:
1.Xaqqoniylik va holisonalik tamoyiliga amal qilinadi.
2.Manbalar tahlil qilinishi uchun keng imkoniyatli bo’lmog’i lozim, ya’ni reja, hisob va statistik ma’lumotlar hodisa va jarayonlar mazmunini to’liq yoritishi, talab qilingan vazifalarni bajarishi kerak.
3.Iqtisodiy hodisa va voqealarni ifodalovchi manbalar aniq o’lchamda aks ettirilishi lozim.
4.Barcha manbalarning umumiy birligi va uzviy bog’liqligi saqlaniladi hamda ulardagi axbarotlar bir-birini to’ldirib turilishini taqozo etadi.
5.Manbalarga kiritilgan ko’rsatkichlarni aniqlanish tamoyillari va aks ettiriladigan davrlar mosligi zarurdir va hakozolar.
Avtomatik boshqarish sistemasi sharoitida tahlil etish quyidagi sharoitda bajariladi:
-Qayd etish;
-Boshlang’ich ma’lumotlarni yig’ish va uzatish;
-Umumiy ma’lumotlar bazasini tashkil etish;
-Ko’rsatkichlar algoritmi bo’yicha ma’lumotlarni qayta ishlash;
-Iste’molchilar uchun kerakli ma’lumotlarni tayyorlash.