Mavzu: iot texnologiyalari

TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI

BYUDJET HISOBI VA G’AZNACHILIK FAKULTETI

BET-80 GURUH TALABASI

ZARIFJONOV SAYYODBEK

ELEKTRON TIJORAT FANIDAN

TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISHI

MAVZU:IOT TEXNOLOGIYALARI

Kevin eshton 1999-yilda ‘’IOT’’ iborasini ishlab chiqdi.Ammo ushbu texnologiyani ushbu tasavvurga mos kelishi uchunkamida 10 yil vaqt kerak edi.Datchiklar va aql idrokni asosiy narsalarga qoshish g’oyasi 1980-1990-yillarda muhokama qilingan,ammo ba’zi dastlabki loyihalardan tashqari ,jumladan,internetga ulangan savdo avtomatiham sust edi,chunki texnologiyalar tayyor emas.Chiplar ham juda va juda katta edi va obyektlar bilan samarali aloqa qilishni imkoni yoq edi.

IOT bu-zamonaviy elektronika va IT yutuqlarini ozida mujassam etgan yangi,tez fursatlarda o’sib borayotgan sohadir.IOT iqtisodiyotning koplab sohalarida yaxshilanishni keltirib chiqaradigan universalligi bilan inqilobiydir.

IOT qurilmasi ma’lumot toplash uchun foydalanadigan bir yoki bir nechta sensorlarni oz ichiga olishi mumkinFaqatgina ushbu sensorlarning nimani toplashi shaxsiy qurilmaga va uning vazifasuga bogliq boladi

IOT juda katta va kattalashib bormoqda.IDC TECH analitik kompaniyasi jami 2025-yilga qadar 41,6 milliard IOT qurilmasi yoki “narsalar” ulanishini taxmin qilmoqda.

IOT katta ma’lumotli tahlil loyihalarning muhim drayveri hisoblanadi,IOT kompaniyalarga juda katta ma’lumotlar toplamini yaratish va ularni tahlil qilish imkonini beradi.IDC tahlilchisi ta’kidlaganidek,IOT metama’lumotlar toifasi tobora osib boradigan va boshqariladigan ma’lumot manbasidir.

Agar har qanday obyekt internetga ulanishi yoki boshqarilishi yoki ma’lumot almashishi mumkin bolsa uni deyarli IOT qurilmasiga deyish mumkin.Smartfon ilovasi yordamida yoqilishi mumkin bo’lgan lampochkalar IOT moslamasi,shuningdek sizning ish joyingizdagi harkat sensori yoki termostat ham.

IOT atrof muhitni,uylarimizni,idoralarimizni va transport vositalarinizni yanada aqlli,o’lchovliroq va te’zroq qilishni va’da qilmoqda.Uy xavfsizligi tizimlari ichki va tashqi muhitda sodir bolayotgan voqealarni kuzatishni yoki tashrif buyuruvchilarni korish va ular bilan suhbatlashishni osonlashtiradi.shu bilan birga aqlli termostatlar qaytib kelishimizdan oldin uylarimizni isitishga yordam beradi.

IOT siz qilgan har bir narsa haqida ma’lumot toplaydi.Ya’ni aqlli uyda yashasangiz:tishlarni qay darajada tozalanganligi(aqlli tish chotkasi yordamida),qaysi radiostansiyani tinglayotganizni(aqlli karnayingiz tufayli),qaysi turdagi ovqatni istemol qilasiz(aqlli pechingiz yoki muzlatkichingiz orqali ) va sizning uyinizga kelganlar(aqlli eshik qo’ng’irog’i orqali).Xullas IOT sizni bemalol kuzata oladi

IOT qurilmalari ma’lumotlarni ulash va almashish uchunturli xil usullardan foydalanadi,lekin kopchilik simsiz ulanishning ba’zi turlaridan foydalanadi ya’ni WI FI,Zigbee yoki Bluetooth Low Energy va yana boshqa qurilmalar LTE dan foydalanadilar hattoki suniy yoldosh orqali ulanishadi.Gartnerning sozlariga kora tashqi kuzatuv kamerlari yaqin kelajakda 5G IOT qurilmalari uchun eng yirik bozor boladi.

Kop sonli datchiklarni shaharga tarqatish orqali rejalashtiruvchilar real vaqtda nima yuz berayotgani togrisida yaxshiroq tasavvurga ega bolishkari mumkin.Smart citylar IOT ning asosiy xususiyatlaridan hisoblanadi.

Xavfsizlik IOT bilan bogliq eng katta muammolardan biridir.Tadqiqotchilar osonlikcha buzilishi mumkin bolgan 100000 ta Web kameralarni aniqladilar,Hackerlar foydalanuvchining joyalashuvini kuzatib borishi,suhbatlarni tinglashi va foydalanuvchi bilan aloqa ornatishga imkon beradigon xavfsizlik nuqsonlari mavjud.IOT da xavfsizlik masalasi birinchi orinda turadi.

Xaridorlarning veb-sayt qabul qilish darajsi osib borishi elektron tijorat sanoatinig katta o’sishiga olib keldi.Haqiqatan ham chakana sanoatning kelajagi raqamli makinda sodir boladi.IOT elektron tijorat sanoatiga ta’sir korsatadigan eng muhim narsalardandir.IOT buyurtmalar qachon berilganligi,mijozlar eshigiga qadar kuzatib borish imkonini beradi,shuning uchun chakana sotuvchilar ushbu texnologiyalardan katta foyda koradilar.Bulutga asoslangan RFID yoki Radio Frenqunecy Identification va GPS kabi texnologiyalar chakana sotuvchilarga malumot shu jumladan ob-havo,transport holati,xodimlarning shaxsi,joylashuvi va yanada samarali logistika boshqaruvi kabi ma’lumotlarni taqdim etadi.

Xulosa:IOT texnologiyalari elektron tijoratning ajralmas qismlaridan deyish mumkin.Elektron tijorat va IOT ozaro chambarchas bog’liqdir

Foydalanilgan adabiyotlar:www.analyticsteps.com

www.ecommerce-nation.com

www.technative.com

www.iottechtrends.com