Mavzu: Investitsiya hisoboti Reja: Kirish

O‘zbekistonga yangi monitoring mexanizmi nima beradi?
So‘nggi yillarda O‘zbekistonda birinchi chorakdan tashqari asosiy kapitalga investitsiyalarning o‘sish sur’atlari tezlashmoqda. 2020 yil pandemiya oqibatlari tufayli biroz pasayish yuz bergan (2-rasm). Shuningdek, asosiy kapitalga investitsiyalar hajmining YaIMga nisbati, shu jumladan 2018 – 30,6%, 2019 – 37,1% da o‘sish kuzatilmoqda.
2-rasm: Asosiy kapitalga investitsiyalarning dinamikasi
⁷
Manba: O‘zbekiston Respublikasi Davlat Statistika Qo‘mitasi
Asosiy omillar orasida asosiy kapitalga investitsiyalarning yuqori o‘sish sur’atlaridagi xorijiy investitsiyalardir. Masalan, 2019 yil yakunlari bo‘yicha to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar va kreditlar ulushi jami investitsiyalarning 31 foizini tashkil etdi, bu esa 2018 yilga nisbatan 3,9 barobar ko‘p. Pandemiyadan keyin investitsiyalar hajmini yanada oshirish va ichki iqtisodiyotni tiklash, shuningdek, moliyaviy ahvolining yomonlashuvi vaqtida xorijiy investorlarni jalb qilish mamlakatda investitsiya muhitini yaxshilash uchun yangi mexanizmlar va yondashuvlarni talab qiladi. Bunday imkoniyat O‘zbekistonda joriy yilning oxirigacha amalga oshirilishi rejalashtirilayotgan yangi 3-bosqich monitoring mexanizmi bilan ta’minlanadi.
Hech kimga sir emaski, xorijiy investor tomonidan har qanday mamlakatda kapitalni joylashtirish rivojlanayotgan mamlakatlarda muayyan darajada ustun bo‘lgan mamlakat xavfiga juda bog‘liq. Shuning uchun xorijiy investorlarga ushbu tavakkalchilik yoki noaniqlik darajasini bilish juda muhim. Chunki uni amalga oshirishning har qanday bosqichida investitsiya loyihalarining samaradorligini baholash uchun ma’lum vositalarni qayta ishlash mumkin. Hatto Norvegiya, Buyuk Britaniya va Daniya kabi rivojlangan davlatlar ham mamlakat xavfining past darajasiga qaramay, milliy yoki tarmoq darajasidagi yirik sarmoyaviy loyihalarni baholashning o‘z mexanizmlariga ega.
O‘zbekistonda bunday mexanizmni to‘laqonli joriy etish, shu jumladan, yuqorida qayd etilgan xorijiy investor pozitsiyasidan, boshqa tomondan, loyihani amalga oshirish uchun mas’ul bo‘lgan mutasaddi idoralarga, respublikaga loyihalarni amalga oshirishning muddatlari, hajmlari, xatarlari va boshqa jihatlari bo‘yicha xorijiy investitsiyalarni har tomonlama amalga oshirish mexanizmini tushunish ikki tomonlama foyda keltirishi mumkin.Umuman olganda, monitoring loyihaning istalgan vaqtda tegishli maqsadlar va natijalarga nisbatan qanday bosqichda bo‘lishini bilib oladi va natijada yuzaga keladigan muammolar haqida signal beradi. Bundan tashqari, yangi mexanizm "Loyihalarni amalga oshirish natijasida nima sodir bo‘ldi?", ya’ni kutilgan natijalarga erishilganmi degan savolga javob beradi. Loyihalarni amalga oshirishning turli bosqichlarida samarali baholash hamkorlik va mahalliy hamjamiyatga katta foyda keltiradi. Batafsil baholash loyiha xarajatlarini oqlaydi va qaror qabul qilishda muhim vosita hisoblanadi. Bunday monitoring mexanizmini joriy etish, amalga oshirilayotgan loyihalarning shaffofligi, samaradorligi va barqarorligini yanada kuchaytirish orqali O‘zbekistonda investitsiya muhitini yaxshilaydi.