Innovatsiya markazlari asosan mintaqada yangi yuqori texnologiyali
korxonalarni shakllantirishga qaratilgan. Fransuzcha "texnopolis" atamasiga kelsak,
u turli xil turdagi ilmiy va ishlab chiqarish markazlarini birlashtiradi va shuning
uchun keng ma’noda "ilmiy park" atamasini qo‘llaydi.
Belgilangan farqlarga qaramay, ilmiy parklar deb nomlangan barcha tuzilmalar
uchun bir qator umumiy xususiyatlar ularning o‘ziga xos hodisasi haqida gapirishga
imkon beradigan xususiyatlarga ega. Bu, birinchidan, ilmiy parkning yadrosi bo‘lgan
universitet yoki boshqa oliy o‘quv yurtining mavjudligi.
Uning vazifalari tijorat maqsadlarida foydalanish uchun istiqbolli yangi
g‘oyalarni shakllantirishni o‘z ichiga oladi; sanoat firmalarini qiziqtiradigan yoki o‘z
biznesini ochishga qodir bo‘lgan mutaxassislarni tayyorlash; manfaatdor
kompaniyalar buyurtmasi bo‘yicha malakali maslahat yoki ilmiy-tadqiqot ishlarini
olib borish;
Ikkinchidan, olimlar, muhandislar, yangi ish boshlagan tadbirkorlarga
boshlang‘ich bosqichlarning yuqori harajatlaridan qochish, yangi g‘oyalarni sinab
ko‘rish va istiqbollarini baholashda yekspert yordamini olishga imkon beradigan
kichik biznes inkubatorining mavjudligi;
Uchinchidan, istiqbolli tadbirkorlik loyihalarini moliyalashtirish uchun venchur
kapital mablag‘lari yoki boshqa manbalar mavjudligi;
To‘rtinchidan, kichik va o‘rta biznesning muvaffaqiyatli ishlashi uchun barcha
zarur iqtisodiy sharoitlarning mavjudligi va ba’zi hollarda yirik sanoat
kompaniyalarining ilmiy-tadqiqot bo‘linmalari, shu jumladan yerlarni ijaraga olish
yoki ijaraga olish, binolarni qurish yoki ijaraga olish, asbob-uskunalarni lizingga
olish, universitet bilan hamkorlik o‘rnatish va mahalliy soliq imtiyozlari yoki zarur
moliyaviy va aloqa xizmatlarini taqdim etish uchun boshqa moliyaviy imtiyozlar
olish;
Beshinchidan, qulay geografik joylashuv, magistral avtomobil yo‘llari, temir
yo‘llar, havo yo‘llari yaqinligi, qulay iqlim va ekologik sharoitlar, bu ilmiy parkda
o‘z oilalari bilan yashash olimlar, tadbirkorlar va xodimlarni jalb qiladi.
Ilmiy parkni muvaffaqiyatli shakllantirish uchun yuqorida sanab o‘tilgan asosiy
shartlardan tashqari, uning faoliyatiga qiziqish va davlat, mahalliy hokimiyat va
tegishli universitet ma’muriyati tomonidan zarur yordam ko‘rsatilishi muhimdir. Shu
bilan birga, AQSH tajribasidan ma’lumki, yirik ilmiy parklar yangi istiqbolli
ishlanmalar paydo bo‘lishi va bozorga ularga bo‘lgan yuqori talab natijasida o‘z-
o‘zidan paydo bo‘lgan (oddiy misol Kaliforniyadagi Silikon vodiysi). Shuning uchun,
barcha holatlar uchun maqbul bo‘lgan ilmiy parkni tashkil etish uchun biron bir
odatiy loyiha yo‘q.
Ilmiy parklarga "boshpana" tashkilotlar turlarining 51 foizi xizmat ko‘rsatish
sohasida, 26 foizi fundamental va amaliy tadqiqotlar bilan, 18 foizi sanoat
korxonalari va 5 foizi boshqa faoliyat turlari bilan shug‘ullanadilar. Har qanday ilmiy
park statistik yoki dinamik tarzda shakllanishi mumkin. Statik model ilmiy parki
bo‘lishi mumkinligini aniq belgilar bilan amalga oshirish mumkin. Agar ba’zi
belgilar yomon ifodalangan bo‘lsa, unda ilmiy park faqat dinamik tarzda paydo
bo‘ladi, ya’ni qo‘shimcha harakatlar talab etiladi. Parkning tarkibiy qismlari
quyidagilardan iborat bo‘lishi mumkin:
-
binolar joylashgan hudud;
-
xodimlar va ilmiy salohiyatga ega bo‘lgan yangi innovatsion markaz;
-
ilmiy salohiyatni bozorga o‘zgartiradigan sanoat korxonalari;
-
boshqaruv tuzilmasi;
-
infratuzilma ob’ektlari.
Har qanday parkda asosiy rolni tadqiqot markazlari egallaydi. Bu xususiy
kompaniya, universitet, laboratoriya bo‘linmasi bo‘lishi mumkin (unchalik muhim
emas, xususiy yoki davlat). G‘arbiy Yevropa va AQShda universitet ko‘pincha
amaliy fanning ham, fundamentalning ham markaziga aylanuvchi yangi innovatsion
markaz rolini o‘ynaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |